بیماری پنومونی یک عفونت ریه است که می تواند از خفیف تا شدید باشد که مجبور شوید به بیمارستان بروید. زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت باعث می‌شود کیسه‌های هوایی در ریه‌ها (پزشک شما آنها را آلوئول می‌خواند) پر از مایع یا چرک شود،این مورد می تواند تنفس اکسیژن کافی برای رسیدن به جریان خون را برای شما سخت کند.

هر کسی ممکن است به این عفونت ریه مبتلا شود اما نوزادان کمتر از ۲ سال و افراد بالای ۶۵ سال در معرض خطر بیشتری هستند، این به این دلیل است که سیستم ایمنی آنها ممکن است برای مبارزه با آن به اندازه کافی قوی نباشد.

ممکن است در یک یا هر دو ریه به ذات الریه مبتلا شوید. شما همچنین می توانید این بیمازی را داشته باشید و آن را ندانید.

علل این بیماری غالبا باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها هستند.اگر ذات الریه شما ناشی از باکتری یا ویروس باشد، می توانید آن را به شخص دیگری منتقل کنید.

پنومونی چیست؟

پنومونی(ذات الریه) عفونتی است که کیسه های هوایی یک یا هر دو ریه را ملتهب می کند. کیسه های هوا ممکن است با مایع یا چرک (مواد چرکی) پر شود و باعث سرفه همراه با خلط یا چرک، تب، لرز و مشکل در تنفس شود.

ارگانیسم های مختلفی از جمله باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها می توانند باعث ذات الریه شوند.

پنومونی می تواند از شدت خفیف تا تهدید کننده زندگی متغیر باشد. این بیماری برای نوزادان و کودکان خردسال، افراد بالای ۶۵ سال و افرادی که مشکلات سلامتی دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند بسیار جدی است

.در حقیقت ذات الریه عفونتی است که کیسه های هوایی (آلوئول) ریه شما را ملتهب می کند. کیسه های هوا ممکن است پر از مایع یا چرک شوند و علائمی مانند سرفه، تب، لرز و مشکلات تنفسی ایجاد کنند.

پنومونی تورم (التهاب) بافت در یک یا هر دو ریه است. معمولاً ناشی از عفونت باکتریایی است. همچنین می تواند توسط یک ویروس مانند ویروس کرونا (COVID-19) ایجاد شود.

علائم ذات الریه می تواند به طور ناگهانی طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت ایجاد شود یا ممکن است در طی چند روز آهسته تر ظاهر شوند.

علائم ابتلا به بیماری پنومونی

علائم و نشانه های ذات الریه بسته به عواملی مانند نوع میکروب،عامل عفونت و سن و سلامت کلی شما از خفیف تا شدید متفاوت است. علائم و نشانه‌های خفیف اغلب شبیه علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا هستند، اما طولانی‌تر هستند.

علائم و نشانه های ذات الریه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد قفسه سینه هنگام نفس کشیدن یا سرفه
• سردرگمی یا تغییرات در آگاهی ذهنی (در بزرگسالان ۶۵ سال و بالاتر)
• سرفه که ممکن است خلط ایجاد کند
• خستگی
• تب، تعریق و لرز
• دمای بدن کمتر از حد طبیعی (در بزرگسالان بالای ۶۵ سال و افراد با سیستم ایمنی ضعیف)
• حالت تهوع، استفراغ
• اسهال

تنگی نفس نوزادان و نوزادان ممکن است هیچ علامتی از عفونت نشان ندهند. یا ممکن است استفراغ کنند، تب و سرفه داشته باشند، بیقرار یا خسته و بدون انرژی به نظر برسند، یا در تنفس و غذا خوردن مشکل داشته باشند.

انواع ذات الریه و دسته بندی آن

ذات‌الریه را می‌توان بر اساس محل ابتلا یا نحوه‌ی ابتلا به آن طبقه‌بندی کرد. ذات الریه به دو دسته‌ی ابتلا از اجتماع (CAP) و ابتلا از بیمارستان (HAP) تقسیم می‌شود.

۱. بیماری پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP)

فرد در جامعه به بیماری ذات‌الریه مبتلا می‌شود (نه در بیمارستان). باکتری‌ها و ویروس‌هایی که باعث ذات‌الریه اکتسابی از جامعه می‌شوند با آن‌هایی که باعث پنومونی اکتسابی از بیمارستان می‌شوند، متفاوت هستند.

۲. پنومونی اکتسابی از بیمارستان (HAP)

ذات‌الریه‌ای که ۴۸ ساعت پس از بستری در بیمارستان ایجاد می‌شود را HAP می‌نامیم. پنومونی وابسته به ونتیلاتور (VAP) نوعی پنومونی کسب‌شده از بیمارستان است که ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از لوله‌گذاری در نای (ETT) اتفاق‌می‌افتد.

پنومونی وابسته به ونتیلاتور، تقریبا ۸۰ درصد از موارد HAP را شامل می‌شود. بنابراین شایع‌ترین شکل عفونت در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) است. شایع‌ترین میکروارگانیسم‌های شناخته‌شده به عنوان عامل VAP، سودوموناس آئروژینوزا، استافیلوکوکوس اورئوس و انتروباکتریاسه هستند.

از طرف دیگر، گونه‌های کاندیدا و انتروکوکوس نیز ممکن است باعث VAP شوند.

۳. پنومونی ناشی از آسپیراسیون در دستگاه تنفسی

ورود هر چیز غیر از هوا به دستگاه تنفسی توسط رفلکس سرفه متوقف می‌شود. در صورتی‌که این رفلکس طبیعی، مختل شود یا توسط داروهای آرامبخش و فلج‌کننده‌های عضلانی از بین برود، مسیر دستگاه تنفسی بی‌دفاع باقی می‌ماند.

در‌نتیجه هر چیزی ممکن است وارد دستگاه تنفسی شود و باعث ذات‌الریه شود.

طبقه بندی بر اساس محل کسب عفونت

پنومونی اکتسابی از جامعه (Community-Acquired Pneumonia یا CAP): عفونت حاد پارانشیم ریه که خارج از بیمارستان یا به عبارتی در بستر جامعه ایجاد شده باشد.

پنومونی بیمارستانی (Nosocomial Pneumonia): عفونت حاد پارانشیم ریه که در محیط بیمارستان ایجاد شده باشد که خود شامل پنومونی اکتسابی از بیمارستان و پنومونی مرتبط با ونتیلاتور است.

پنومونی بیمارستانی بعد از گذشت ۴۸ ساعت از پذیرش در بیمارستان اتفاق می‌افتد. زیرا مدت زمانی نیاز است که فلور نرمال فرد با باکتری‌های بیمارستانی جایگزین شوند. اگر علائم پنومونی در ۴۸ ساعت اول بستری اتفاق بیفتد، پنومونی را اکتسابی از جامعه فرض کرده و رویکرد درمانی بر اساس آن صورت می‌گیرد.

• پنومونی اکتسابی از بیمارستان (Hospital-Acquired Pneumonia یا HAP) بعد از گذشت ۴۸ ساعت از بستری در بیمارستان (به علت دیگر) ایجاد می‌شود.
• پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (Ventilator-Associated Pneumonia یا VAP) بعد از گذشت ۴۸ ساعت از اینتوبیشن داخل تراشه شروع می‌شود.

در قبل یک دسته چهارم به اسم health care-associated pneumonia یا HCAP نیز استفاده می‌شد. هدف شناسایی بیماران با باکتری‌های مقاوم به چند دارو (multidrug-resistant pathogens) بود.

تحقیقات آتی نشان داد که این دسته چهارم از لحاظ بالینی نه تنها سوددهی نداشت، بلکه مصرف بی‌رویه‌ی آنتی‌بیوتیک را نیز بیشتر کرد. به همین خاطر اکنون توصیه می‌شود که این دسته را کنار بگذاریم

مسیر کلی تشخیص پنومونی

مسیر فکری که معمولاً برای تشخیص و درمان پنومونی طی می‌کنیم به این صورت است که در ابتدا با توجه به شکایت بیمار، شرح حال اولیه‌ای که می‌گیریم و معاینه‌ی فیزیکی که انجام می‌دهیم، به وجود پنومونی شک می‌کنیم (suspected diagnosis).

وقتی بیماری را از نظر پنومونی احتمالی بررسی می‌کنیم، باید به دنبال پاسخ به دو سؤال باشیم:

• آیا بیمار واقعا پنومونی دارد؟
• و اگر پنومونی دارد، ارگانیسم احتمالی ایجاد کننده‌ی آن چیست؟

برای این‌که بدانیم بیمار پنومونی دارد، با روش‌های تصویربرداری – عمدتاً شامل گرافی ساده یا برخی اوقات سی‌تی اسکن – سعی می‌کنیم روی تشخیص‌ پنومونی کار کنیم (evolving diagnosis) و هم‌چنین با گرفتن شرح‌حال بیشتر و درخواست برخی آزمایشات، تشخیص‌های افتراقی دیگر را بررسی کنیم.

اگر بیمار تغییرات رادیوگرافی و شواهد بالینی به نفع تشخیص پنومونی داشت، معمولاً درمان را به صورت تجربی (empirical treatment) شروع خواهیم کرد.

علاوه بر این در پنومونی، توجه به عوامل خطر و بیماری‌های زمینه‌ای هر فرد و هم شرایط اپیدمیولوژیک ضروری است.

به طور مثال وضعیت ایمنی فرد، بر روی شکایتی که بیمار با آن مراجعه می‌کند، علامت‌های ایجاد شده و حتی یافته‌های رادیوگرافی و شدت آن تأثیر زیادی دارد و رویکرد تشخیص و درمان پنومونی را به طور کلی تغییر می‌دهد و از رویکرد فرد با سیستم ایمنی سالم متفاوت است.

مثلاً نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که فرد در حال مصرف کورتیکواستروئید، همانند بقیه‌ی افراد علائم بیماری را نشان بدهد.

علاوه بر این وضعیت پاندمی اخیر و هم‌چنین اپیدمی‌های فصلی ویروس‌های تنفسی، بر روند تشخیص، آزمایش‌هایی که می‌فرستیم و انتخاب درمان ما تأثیر می‌گذارد.

بعد از این‌که تشخیص بالینی پنومونی را بر اساس تظاهرات بالینی و یافته‌های گرافی گذاشته و درمان را شروع کردیم، نباید کار را تمام شده بدانیم.

در آن لحظه پنومونی یک «working diagnosis» یا «تشخیص فعلی» ما محسوب می‌شود. در واقع پنومونی محتمل‌ترین تشخیص بوده ولی هنوز قطعی نشده و تشخیص‌های دیگر هم هنوز به طور کامل رد نشده‌اند.

تولیدی حمیدی یکی از بزرگ ترین تولیدی های پوشاک عمده در کشور. با خرید از تولیدی حمیدی پوشاک فروشگاهت را تأمین کن

در این فاصله‌ای که درمان شروع شده است، می‌توانیم برای یافتن اتیولوژی پنومونی احتمالی نیز تلاش‌هایی کنیم و تست‌هایی درخواست بدهیم (در واقع به دنبال etiologic diagnosis باشیم) که البته در بیشتر اوقات ارگانیسم مسئول را پیدا نمی‌کنیم.

بعد از مشاهده‌ی پاسخ به درمان تجربی و بررسی از نظر علت‌های دیگر ایجاد آن علائم است که می‌توانیم تشخیص نهایی را پنومونی معرفی کنیم.