همه چیز در رابطه با پوشش لباس زرتشتیان!

در طول تاریخ طولانی مدت بشریت بر روی زمین، ادیان بسیاری شکل گرفته‌اند که هر کدام از آن‌ها حاوی پیام‌های بسیار ارزشمند و بزرگ برای مردمان هم دوره خود و گاها برای تمامی اعصار به جا گذاشته‌اند، فرقی نمی‌کند که اکنون چه دینی داشته باشیم، با هر دین و آیین مطالعه آموزه‌های ادیان دیگر نیز ضروری و مفید خواهد بود. به شخصه با مطالعه ادیان گوناگون شباهت‌های بسیاری را در هر کدام از آن‌ها پیدا کرده که شاید نشان دهنده منشا واحد آن‌ها می‌باشد. در واقع خدا یکی است و راه‌های رسیدن به او بسیار. در این متن به بررسی جامعی درباره لباس و استایل مردمان زرتشتی خواهیم پرداخت، پس با ما همراه باشید.

پوشاک و لباس زرتشتیان:

دین زرتشت و زرتشتیان در طول تاریخ حیات خود که گستره زمانی بسیار زیادی را در برمی‌گیرد فراز و نشیب‌های فراوانی را تجربه کرده‌اند و همین فراز و فرود‌ها و همچنین طول عمر بالای این دین باعث ایجاد تنوع‌های تاریخی و ظاهری در نوع پوشش افراد زرتشتی شده است.

در واقع همه ادیان جهان، به دلیل طول عمر بالای خود در تاریخ بشر، با گذر زمان پوشش‌ها و پوشاک‌های متنوعی را در بین پیروان خود پدید آورده‌اند که البته تابع قوانین خاص آن ادیان می‌شده است، به طور واضح‌تر بیشتر ادیان، اصول خاص خود را درباره شیوه پوشش خانم‌ها و آقایان بیان کرده و پس از آن بر طبق آن آموزه‌ها، استایل‌های رایجی شکل می‌گرفت که گاها با حفظ اصول آن آموزه‌ها، در فرهنگ‌های مختلف گاها دچار تنوع ظاهری می‌شد. ب عنوان مثال در دین اسلام با حفظ اصول پوشش توصیه شده، در کشورهای مختلف استایل‌های مختلفی بر همان اساس شکل گرفته است که در کلیت، پوشش اسلامی تعریف می‌شود اما با ظواهر متفاوت در کشورهای گوناگون.

بر همین اساس پوشاک زرتشتیان نیز تنوع گسترده‌ای را در طول زمان تجربه کرده است اما یک سری اصول و قواعد وجود دارند که می‌توان با آن پوشش افراد زرتشتی را متمایز تعریف کرد که در ادامه متن به آن اشاره خواهیم کرد.

پس از ورود اسلام به ایران، تعدادی از حاکمان ستمگر که خود را نماینده‌ای از دین اسلام به مردم معرفی می‌کردند بر خلاف آموزه‌های پاک و زیبای دین اسلام، سختگیری‌ها و ظلم بسیاری را در خصوص زرتشتیان اعمال کردند که از جمله از این سختگیری‌ها به نوع پوشش مردان و زنان زرتشتی نیز سرایت کرد، در آن زمان مردان زرتشتی مجبور شدند که نیم تنه‌ بپوشند و دستارهای خردلی زشتی را به آن‌ها تحمیل کردند.

در واقع حاکمان جبار آن زمان به آن‌ها اجازه نمی‌دادند بر طبق گذشته عبای آویخته یا جبه پارسی بر تن کنند و آن‌ها تنها می‌توانستند از رنگ‌های زرد چرک که از پنبه تولیدی اطراف یزد تهیه می‌شد در لباس‌های خود استفاده کنند.

قوانین سختگیرانه آن دوران تنها به این مورد ختم نشد و زرتشتیان مجاز به خرید متری پارچه نبودند و تنها می‌توانستند ته طاقه‌های موجود پارچه را سفارش دهند و خریداری کنند. از این رو بسیاری از لباس‌های خانم زرتشتی به صورت چهل تکه‌های سوزن دوزی بسیار زیبایی پدیدار شدند، در واقع در آن دوران سختگیری‌های پوشش لباس برای مردان زرتشتی بیشتر از خانم‌های زرتشتی بود و دختران و زنان زرتشتی انتخاب گسترده‌تری را  برای پوشش خود در اختیار داشتند.

پیراهن‌هایی که خانم‌های زرتشتی در آن دوران به تن می‌کردند در واقع بسیار رنگارنگ و شاداب و به صورت نوارهای عمودی از بالا به پایین دوخته می‌شد که این پیراهن‌ها بر روی شلوارهایی گشاد می‌افتاد و آن شلوارها نیز در قسمت مچ پا جمع می‌شدند. در عکس زیر می‌توانید نمونه‌ای از پوشش زنان زرتشتی را مشاهده فرمایید.

پوشاک مبلغان دینی زرتشت:

مبلغان دین زرتشت که به موبدان زرتشتی شناخته می‌شوند، لباس‌های سپید رنگی را بر تن می‌کنند و در هنگام انجام مراسمات مذهبی خود معمولا برای آنکه نفس دهانشان به صورت نمادین، آتش را که نماد پاکی است آلوده نکند  از تکه پارچه سفید رنگی که پنام نام دارد به صورت ماسک استفاده می‌کنند. در برخی از کتب و دست نوشته‌های تاریخی موبدان زرتشتی به سفید جامگان نیز مشهور شده‌اند که علت آن را به سفیدی رنگ لباس و پوشش موبدان زرتشتی می‌توان نسبت داد.

به طور کلی پوشاک بانوان زرتشتی را میتوان به ۶تکه تقسیم کرد :

۱٫ کلاهک (لچک )                2. پیراهن زیر (سدره )   3.پیراهن رو  4. روسری (مقنی یا مکنی )      5. شلوار        6. کفش  

۱٫ کلاهک یا لچک : کلاهک بانوان زرتشتی شباهت زیادی به کلاهک زنان بندری دارد . این کلاهک تقریبا پارچه ای سه گوش می باشد .

این پارچه آستر می کنند وپارچه مورد استفاده ان اغلب از پارچه های زری ومخمل یا ابریشم است . دوگوشه این لچک را که در پشت سرقرار میگیرد بوسیله قیطان به  هم می پیوندند .حاشیه جلد کلاهک را که در جلوی سروپیشانی قرار میگیرد بوسیله یراق تزئین می کنند ولبه کلاهک را سنبله (نواری است که با ابریشم بافته می شود ) می دوزند این سربند کاملا مو را می پوشاند .

۲٫ پیراهن زیر (سدره ):

علامت ممیزه این آیین دوچیز است :

۱٫ نشان درونی (باطنی )          2. نشان برونی (ظاهری )

نشان درونی عبارتست از سه واژه : هومت ، هوخت وهودشت ( اندیشه نیک ، گفتار نیک ، کردار نیک ) نشان برونی یا ظاهری عبارتست از : پوشیدن لباس مقدس زرتشتیان به نام سدره که باید برروی ان کشتی ببندد ورنگ آن احتمالا باید سفید باشد .

۳٫ پیراهن رویی بانوان زرتشتی :

پیراهنی فراخ با آستین راسته و باسر آستین حاشیه دار ویقه گرد که معمولا چاکی کوتاه از جلد وعقب دارد دامن پیراهن فراخ است و گاه در پایین و گرداگرد دامن رامانند سر آستین حاشیه می دهند وقد آن به طور عمودی از زیر سینه تا پایین با تکه هایی که به صورت ترک ،ترک است ورنگارنگ ترکیب می کنند .

در گذشته پارچه هایی که برای دوخت این پیراهن استفاده می شده از اطلس بوده است وبلندی این پیراهن حدودا تا ساق پا بوده است اما درحال حاضر از این پیراهن استفاده نمی شود .

۴٫ روسری ( مقنی ) : روسری بانوان زرتشتی پارچه ای رنگین با نقش ونگار که طول آن حدودا ۵/۳ متر وعرض آن حدودا ۱متر است وروی کلاهک (لچک ) گذاشته می شود وبرای استوار نمودن آن برروی سردر قدیم از دستمال کلاغی استفاده می کردند وآن را برروی روسری می بستند . اما امروزه برای استوار نگه داشتن روسری روی سر از سنجاق استفاده می شود .

استفاده از روسری به گونه ای است که کاملا سر را می پوشاند ونیز جلو و عقب بدن را می پوشاند از جلو برروی دست افتاده وتا بالای مچ دست را می پوشاند وسینه و شکم را محفوظ میکند واز پشت سرتا پشت پا اویزان می شود . (حدود مچ پا)

تمام برجستگی ها وفرو رفتگی های بدن بوسیله روسری پوشیده می ماند و حالت یکنواختی به بدن میدهد.

درمورد جنس پارچه روسری باید ذکر کرد که پارچه آن باید از جنسی باشد که لغزنده نباشد وخود را برروی سرنگاه دارد .

پارچه هایی که معمولا برای روسری استفاده می شود عبارت است از :

سایه کوهی – گل هند قرمز – گل هند سبز و سبز کاشانی .

۵٫ شلوار بانوان زرتشتی :

شلوار بانوان زرتشتی از لحاظ برش با شلوار بانوان کرد آذربایجان غربی یکسان است جز اینکه ساقهای شلوار از تکه های باریک والوان نقش ونگار دار که درکنار یکدیگر قرار می گیرند ، دوخته می شود .

دمپای شلوار بوسیله بند جمع می شود وکمر نیز بوسیله بندی درناحیه کمر جمع می گردد .