همه چی درباره لباس بختیاری !

شناخت لباس و پوشش اقوام مختلف در ایران یکی از موضوعات دوست داشتنی است که علاقه مندان به خود را دارد ، دانستن نام های جالب که برای شلوار و پیراهن استفاده می شود و علت استفاده از برخی زیورآلات که ریشه در فرهنگ باستانی دارد.

لباس زنان و مردان بختیاری عشایر سبکی از پوشش راحت و زیباست که جزئیات طراحی آن در نوع خود منحصربه فرد است ، از لچک و جومه زنان تا چوقا و شلوار دبیت مردان شان که هر کدام تعریفی دارند.

زنان و دختران عشایری در زندگی روزانه، در زمان کوچ، در مهمانی ها و مراسم مختلف به ویژه در مراسم عروسی، تن پوش های رنگین خود را بر تن می کنند که رنگ ها و طرح های شاد و متنوع آن جلوه ای ویژه به محیطی که در آن حضور دارند می دهد.

لباس بختیاری زنان دارای نوع پارچه، دوخت، تزیینات و زیورآلات زنان ایلیاتی دارای تنوع چشمگیری است و کارکردی چندگانه دارند و مواردی همچون پوشیدگی، راحتی، شادابی و… در آن لحاظ شده است.

پارچه های زری و ابریشم، مخمل های رنگین، یراق های پهن، دامن های پرچین، سکه های قدیمی، منجوق و پولک دوزی که از ذوق و سلیقه و مهارت زیاد خبر می دهد، در مجموع پوشاک زنان عشایری را به صورت مجموعه ای هماهنگ درآورده است که وقار خاصی به آنان می بخشد.

لباس بختیاری در مردان عشایری نیز، کسب منزلت اجتماعی براساس پوشاک و لباس وجود دارد و ضمن اینکه هر پوشاکی ممکن است بیانگر قشر و طبقه،رفاه، میزان دانش،سفر و زیارت وسیاحت باشد». چوقا یا بالاپوش مردان قوم بختیاری، در گذشته نوعی ارخالق بود که به رنگ­های تیره و عمدتاً مشکی بود و به آن “قبا” می‌گفتند.

چوقا در ساختار پوششی و کارکرد اجتماعی

در قوم بختیاری، مراسم های عزا و جشن به شیوه خاصی برگذار می­گردد. ولی نکته قابل توجه این است که چه در جشن عروسی و چه در عزاداری­ها، لباس مردان فرقی ندارد و همان چوقا و تنبان وکلاه است و تنها پیراهن زیر چوقا، از نظر رنگی (سیاه و سفید) متفاوت می­شود.

هنگامی که کسی از آنها فوت می­کند، به دلیل نشان دادن جوانمردی و دلیری شخص متوفی، اسبی را سیاه پوش و شلیک هوایی می‌کنند. همچنین، بر سر مزار او شیر سنگی می‌گذارند و در طرفین بدن شیر، نقش هایی از اسلحه سرد و گرم از قبیل تفنگ، خنجر، شمشیر و کارد شکاری پدید می‌آورند.

سرداری مردان بختیاری

بزرگان و خوانین بختیاری اغلب بر روی پیراهن خود سرداری می پوشند. سرداری مردان بختیاری دارای آستین راسته و قد بلند است که کمرش تنگ و در پشت چین دارد و دامن آن گشاد می باشد. جنس سرداری مردان بختیاری از پارچه های جنس مرغوب است و دو جیب در پهلوها دارد. این پوشاک مانند ستره لری قدیمی است و یادآور پوشاک باستانی ایرانیان است.

شلوار دبیت

شلوار دبیت، شلواری مشکی رنگی است که دمپای بسیار گشاد دارد. معروفترین دبیت حاج علی اکبری است که بسیار مشکی و براق است و پارچه این شلوار تولیدشده در کارخانه دبیت انگلستان است. عرض دمپای این شلوار به 50 سانتی متر می رسد.

مردان بختیاری شلوار دبیت را هم با کت و هم با چوقا می پوشند. اگر شلوار دبیت را با کت بپوشند، به کمر شلوار یک دوال (کمربند) چرمی را محکم می بندند و در صورت پوشیدن شلوار دبیت با چوقا روی کمر شلوار دوالی چرمی با پهنای کم آویزان می کنند. بهترین دوال در نزد بختیاری ها دوالی چرمی معروف به چرم بلغار است.

جوه یا جومه

پیراهنی از جنس پارچه های الوان و زری می باشد که آستین آن بلند و مچ دار بوده و قد آن تا بالای زانو است و در طرفین دو چاک بلند وجود دارد. چنانچه در این بخش از نمناک میخوانید بالاتنه و دامن جومه صاف و بدون چین است و در دو نوع چاکدار و بدون چاک وجود دارد و سه دکمه بر آن می دوزند.

یل

زنان متمول بختیاری یک نوع کت کوتاه بر تن می کنند که از پارچه های گرانقیمت تهیه و پایین آن دارای چین و پلیسه است. پوشیدن این کت در بین زنان بختیاری وجه تمایزی برای شناخت فقیر یا ثروتمند بودن است. این کت زمانی به پوشش زنان اضافه شد که زنان متمول بختیاری به شهرهای بزرگ و اروپا مسافرت کردند.

لچک (کلاهک)

زنان بختیاری پس از شانه کردن موهای خود، موها را چهار قسمت می کنند، آنها ابتدا از وسط فرق باز می کنند و سپس یک فرق دیگر از روی یک گوش تا گوش دیگر باز می کنند. دو قسمت پشت سر را جداگانه بافته و دو گیسو می کنند و گیسوها را به هم وصل می کنند.

شلوار قری

شلوار قری، شلواری چین دار و بدون پاچه زنان بختیاری است، در زبان محلی بختیاری (قر) به معنی پیچ و تاب می باشد. شلوار قری از جنس پارچه های مخملی در رنگ های شاد است که نیم تنه پایین بدن را پوشش می دهد. جداره ای در قسمت بالای شلوار قری وجود دارد، از میان آن جداره طناب باریک یا بندی را عبور می دهند و با این بند شلوار قری را به کمر محکم می کنند.