همه چی در رابطه با هنر ده یک دوزی! 

ده یک دوزی در اصطلاح دوخت‌ها به نوعی دوخت، اطلاق می‌شود که نخ و سوزن از یک نقطه زمینه ده بار عبور داده شود یا ده لا نخ شکل گرفته بوسیله بستی روی زمینه دوخته شود.
این دوخت محسنات خاصی را در میان سایر دوخت‌ها به خود اختصاص داده است این دوخت اولاً دارای جلوۀ خاصی است ثانیاً دارای برجستگی است و ثالثاً زمینه مشخص نیست و رابعاً در دوخت ده یک دوزی شیوه تفنن خاصی را بکار می‌گیرد که فوق العاده چشم نواز و تحسین برانگیز است.
در مورد تاریخچه ده یک دوزی یا برجسته دوزی با عنایت به اینکه مواد اصلی این دوخت را نخ گلابتون تشکیل می‌دهد تاریخ مشترکی با گلابتون دارد چنانکه از تاریخ تمدن ایران باستان و هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی و اشکانی و ساسانی بر می‌آید و نیز گفته‌های کریتوس رونوس و مهرهای استوانه‌ای مکشوف در خزانه تخت جمشید مؤید این امر است.

تاریخچه هنر ده یک دوزی چیست؟ 

با توجه به این که این رودوزی با نخ گلابتون دوخته می شود می توان نتیجه گرفت که با نخ گلابتون تاریخ مشترکی دارند. با توجه به تاریخ تمدن ایران باستان و گفته های « کریتوس رونوس » و مهرهای استوانه ای کشف شده در خزانه تخت جمشید می توان به این نتیجه رسید که ده یک دوزی از زمان هخامنشیان در ایران رایج بوده و در دوره های مختلف سیری تکمیلی داشته است.

در دوره اسلامی این هنر در تزئین پرده ها به کار گرفته شد. در تهیه و تزئین 12 تخته پرده خانه خدا در شوش و شوشتر و همچنین تزئینات پوشش ضریح ائمه اطهار (ع) و امامزاده ها این رودوزی زیبا به کار گرفته شده است.

دوران شکوفایی این هنر در دوران صفوی می باشد. از این دوره علاوه بر پرده های نفیس و سوزنی و بقچه ها ، تابلوهایی بی نظیر به جا مانده که در موزه ها نگهداری می شوند و بیانگر توانایی هنرمندان و مجد این هنر می باشند. در این دوره هنرمندان ، نام خود را بر روی کار سوزن دوزی می نمودند.

از دوران افشار و زند و قاجار نیز نمونه های بسیاری به جای مانده که بیانگر رواج و تنوع این دوخت در این دوران می باشد. شهرهای شوش ، شوشتر ، میناب ، بندرعباس ، اصفهان ، کاشان ، یزد، تبریز ، تهران ، قزوین ، ارومیه ، کرمان ، استان آذربایجان غربی و بخش هایی از استان خوزستان از مراکز اصلی ده یک دوزی در این دوران بوده اند.

مواد اولیه ده یک دوزی چیست؟ 

• پارچه : معمولا پارچه هایی برای این دوخت انتخاب می شوند که تحمل دوخت مکرر را داشته باشند ، مانند پارچه های اطلس ، تافته ، ترمه ، مخمل ، ماهوت ، چلوار و کرباس.
• نخ : برای این  دوخت از نخ گلابتون استفاده می شود. این نخ به صورت قرقره ای یا کلاف است که در اصطلاح به آن « توله » می گویند.
• سوزن و انگشتانه

نقوش
بازو بندی ، بند رومی ، قابقابی ، گل های شاه عباسی و اناری ، گل های گلدانی ، اشکال هندسی ، محرابی ، انواع نقوش اسلیمی ، بته جقه ای ، سروچه ، گل و بوته ، گل و مرغ ، نقوش انسانی و جانوری ، کتیبه های خطی ونقشی ، ترنجی ، نیم ترنجی ، سر ترنجی و گل های حاشیه ای و جناغی.

شیوه کار ده یک دوزی! 

ده یک دوزی به دو شیوه ساده و برجسته اجرا می گردد.

• ساده : برای دوخت ساده ، پس از نقش پردازی ، ابتدا بخیه هایی در راستای هم در دور تا دور طرح می زنند. سپس از محل هر بخیه ، ده بار نخ گلابتون را رفت و برگشت می دهند ؛ یا اینکه نخ گلابتون را ده لا کرده و حالت داده و با بست هایی بر زمینه می دوزند.
• برجسته : برای برجسته سازی در ابتدا باید پس از نقش پردازی ، نخ های پنبه ای با ابریشم خام و یا پنبه را به اندازه دلخواه روی طرح گذاشت و سپس به وسیله بست هایی آن را بر روی کار محکم کرد.سپس به ده یک دوزی پرداخته می شود که خود به دو روش انجام می شود :

1. روی برجستگی ها را با نخ گلابتون و عبور ده بار نخ و سوزن از یک نقطه ، دوه یک دوزی می کنند.
2. نخ گلابتون را ده لا کرده ، روی برجستگی قرار داده و با بست هایی نزدیک به هم ، با نخ گلابتون یا نخ همرنگ گلابتون به زمینه می دوزند.