همه چیز در رابطه با هنر قیطان دوزی!

قيطان رشته اي است كه از ابريشم بافته می شود. به دوخت و اتصال نوعي نخ ضخيم به نام قيطان بر روي پارچه كه معمولا نيز طرحي را مي نماياند قيطان دوزي مي گويند. براي تنوع آن از قيطان هاي رنگارنگ استفاده مي شود، كه اين كار در مناطق خاصي بيشتر رواج دارند. ولي در بعضي از مناطق رنگ قيطان و پارچه يكنواخت مي باشند. قيطان داراي انواع گوناگوني مانند ساده، تابيده، شكافدار، روكشدار، قلابدار يا تزئيني و . . . مي باشد قیطان دوزی  هم اكنون در بيشتر نواحي استانهاي خراسان، مازندران، سيستان و بلوچستان، تهران و آذربايجان شرقي رواج دارد.

تاریخچه قیطان دوزی را بدانید! 

هنر قیطان دوزی در روزگاران قدیم بسیار رونق داشته و به ويژه در تهيه جهيزيه عروس از آن استفاده كاملي مي‌شده است و زنان هنرمند و دختران با ابريشم‌هاي رنگارنگ در تزيينانواع پارچه ها از آن بهره مي‌بردند. يراق‌هاي پهن و باريك نيز كه از رشته‌هاي (گلابتون) تهيه مي‌گرديد و به عنوان حاشيه يا مغزي در جلو شلوار زنانه، هدبند و .. به كار مي‌رفت. همچنین دور تا دور لباس‌هاي مردانه و زنانه به گونه جالبي قيطان‌دوزي مي‌شد.

از آ جایی که قیطان دوزی با دست احتیاج به زمان زیادی دارد و تولیدات عرضه شده با دست جوابگوی نیاز بازار نمی باشد؛ امروزه از پایه های قیطان دوزی در دستگاه های صنعتی و چرخ خای خیاطی استفاده می شود. و از این دوخت بیشتر به عنوان حاشیه دوزی روی لباس، کوسن، روتختی، لباس های سنتی و … استفاده می شود. پایه قیطان دوزی دارای سه شیار است که قیطان ها درون این شیارها قرار می گیرد.

طرح هایی که در قیطان دوزی از آن ها استفاده می شود، گل، بته جقه، نقوش نمادین ، انواع بته جقه ها و طرح های هندسی هستند.قیطان دوزی، برای تزیین حاشیه لباس ها مانند مانتو و بلوز و آستین های لباس زیبایی خاصی ایجاد می کند. در برخی موارد می توان قیطان ها را روی توری که چین داده شده و یا تور ساده اجرا کرد. برای دوختن قیطان؛ هم می توان از نخ های رنگین و زیبا استفاده کرد که با رنگ پارچه زمینه یکی نباشد، و هم میتوان از یک رنگ ثابت برای نخ قیطون و پارچه زمینه استقاده کرد. پارچه ی مخمل، ماهوت، ساتن، ترمه، جیر یا پارچه های ساده که دارای ضخامتی متوسط باشد، برای قیطان دوزی مناسب می باشند.

انواع قیطان دوزی چیست؟ 

قیطان در انواع نازک ، ضخیم ، ساده ، تابیده ، شکاف دار ، روکش دار ، قلاب دار یا تزئینی می باشد. گاهی از قیطان دوزی برای حاشیه لباس ها ، شال و رومیزی به صورت خطی ، در رنگ های طلایی و نقره ای و گاهی نیز از آن برای ایجاد نقش استفاده می کردند.

موارد استفاده

این رودوزی زیبا در تزئین لباس ، یقه و پیش سینه لباس ، پایین دامن ، جا نماز ، سجاده ، رومیزی ، کوسن ، شنل و همچنین در لباس های ترکمن … مورد استفاده قرار می گیرد.

نحوه قیطان دوزی چگونه است؟ 

ابتدا باید طرح مورد نظر انتخاب شود و برای این کار باید طرحی انتخاب شود که از یک نقطه آغاز شود و بدونِ قطع شدگی به همان نقطه خاتمه یابد.

سپس طرح را توسط کاربن بر روی زمینه مورد نظر رسم میکنیم.

یک قلاب برداشته و آن را از زیر پارچه بیرون می آوریم و با درگیر کردن قیطان به قلاب، قیطان را به زیر پارچه می کشیم.

در مرحله بعد نخ (قرقره) همرنگ قیطان (نه پارچه) برمی داریم و نخ را داخل سوزن می کنیم و در اولین مرحله از دوخت از پشت پارچه قیطونی که در پشت پارچه است یک کوک میزنیم تا محکم شود و تکان نخورد (در این مرحله بهتر است سر ‌قیطان را توسط فندک یا کبریت بسوزانیم تا ریش ریش نشود).

در مرحله بعد و آخرین مرحله سوزن را از زیر پارچه و از وسط قیطان بیرون می آوریم و در ادامه به همان صورت و از وسط قیطان شلال های کوچک و با فاصله ی کم میزنیم.