همه چیز در رابطه با تاریخچه حجاب در ایران!

در این مطلب تاریخچه حجاب از دوران باستان تا امروز در ایران و جهان بصورت مصور و مستند روایت شده است. مطالعه تاریخچه حجاب و در کنار آن بررسی وضعیت زن در خانواده و در جامعه می­تواند تاثیر پوشش بر جایگاه خانوادگی و اجتماعی زن را روشن کند.

موضوعات بررسی شده در این مطلب عبارتند از : تاریخچه حجاب در دوران باستان ، تاریخچه حجاب در ایران ، تاریخچه حجاب در اروپا ، تاریخچه حجاب در اسلام ، تاریخچه برهنگی در جهان، تاریخچه برهنگی در ایران، ماجرای اجباری شدن حجاب در ایران ، گرایش فطری به پوشش و علل گرایش به بدحجابی.

آنچه در تاریخ آمده محصول عمر میلیاردها انسان است. مطالعه ­ی تاریخ ما را از حوادثی که بر ملت­های گذشته رخ داده و واکنش های فردی و جمعی آن­ها به این حوادث باخبر می­کند. تاریخ به ما می­گوید کدام ملت به چه دلیل پیشرفت کرد و کدام ملت به چه دلیل پسرفت. تاریخ به ما می­ آموزد که تغییرات فرهنگی در بلندمدت چه تاثیری بر تعالی یا تنزل تمدن­ها داشته­ است.

مورخان معتقدند هدف از مطالعه تاریخ صرفا شناختن اشخاص و وقایع نیست بلکه هدف شناخت وضع زندگی اجتماعی و تغییرات جوامع انسانی است. زیرا آشنایی با زندگی اجتماعی انسان در طول تاریخ منجر می­شود تا شناخت بهتر و بیشتری نسبت به جامعه ی کنونی پیداکنیم. به بیان دیگر، هدف از مطالعه تاریخ اینست که انسان به قوانین و سنن حاکم بر تاریخ آشنا شود و براساس آن، قوانین حاکم بر زندگی فردی و اجتماعی خود را تعیین کند.

و نکته جالب در مطالعه تاریخ اینست که بسیاری از اتفاقات در دوره­ های مختلف تاریخی تکرارشده ­است. پس تاریخ پیوسته تکرار مى شود و امام علی(ع) نیز به این موضوع اشاره کرده و می فرمایند: « اى بندگان خدا! روزگار در مورد بازماندگان همان­گونه جریان پیدا میکند که درباره گذشتگان جریان داشت ».

در این مطلب تاریخچه حجاب از دوران باستان تا امروز در ایران و جهان بصورت مصور و مستند روایت شده است. مطالعه تاریخچه حجاب و در کنار آن بررسی وضعیت زن در خانواده و در جامعه می­تواند تاثیر پوشش بر جایگاه خانوادگی و اجتماعی زن را روشن کند.

نقش برجسته ها و مجسمه های دوران باستان نشان می دهد که پوشش سر و موها پیشینه ی تاریخی دارد. مورخان میگویند پوشش سر (یا همان روسری) در میان زنان با درجه ی بالای اجتماعی بیشتر دیده شده است. در مقابل کنیزان، روسپیان و رقصندگان از پوشش کمتری استفاده میکردند. در کتاب کاراکالپاک آمده است: حضور زنان در سطوح بالای اجتماعی، ارزان در دسترس نبودن، پاک و طاهر ماندن، اعتقادات مذهبی و تامین امنیت، مهم ترین دلایل پوشیده تر بودن لباس زنان در طول تاریخ است .

بین النهرین

لباس های زنان پوشیده تر از لباس های مردان بود.  ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن (ج ۱) در رابطه با تمدن بین النهرین مینویسد: با پیشرفت تمدن، لباس شان هم بلندتر شد.

در یکی از آثار ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد، زنی در بین النهرین که نقشی از او باقیمانده با تکه پارچه کوچکی سرش را پوشانده است. (ولگسانگ)

مادها

در کتاب «پوشاک باستانی ایرانیان» نوشته جلیل ضیاءپور درباره پوشش مادها  (Medes)  آمده: «اصلی که باید در نظر داشت، این است که طبق نقوش برجسته و مجسمه های ما قبل میلاد، پوشاک زنان آن دوره از لحاظ شکل (با کمی تفاوت) با پوشاک مردان یکسان است.» نویسنده در ادامه در توضیح نقوش بر جای مانده می نویسد: «مرد و زن به واسطه اختلافی که میان پوشش سرشان وجود دارد، از هم تمیز داده می شوند. به نظر می رسد که زنان پوششی نیز روی سر خود گذارده اند و از زیر آن گیسوهای بلندشان نمایان است.»

هخامنشیان (آریایی ها)

پوشاک زنان آریایی

در کیش آریایی زنان محترم محجوب بوده اند. ویل دورانت در کتاب «تاریخ تمدن» مینویسد: غالب پارسیان برهنه بودن حتی قسمتی از بدنشان را بی‌شرمی می‌دانند و همیشه بلند لباس می‌پوشند.  در زمان داریوش، زنان طبقات بالای اجتماع جز در تخت روان و روپوش دار از خانه بیرون نمی‌آمدند. در نقش‌هایی که از ایران باستان بر جای مانده است هیچ صورت زن دیده نمی‌شود. (تاریخ تمدن)  ملکه ها و زنان اشراف با چادر و زنان خدمتکار بدون حجاب بودند.  (پوشاک در ایران زمین)

حجاب زنان پیش ازآریایی

طبق نقوش به جا مانده از ان دوره درمی یابیم که لباس زنان با اندک تفاوتی شبیه به لباس مردان بوده است، و اختلاف اصلی آنها در پوشش سرشان می باشد. در واقع زنان بر روی سر خود چیزی می انداخته اند، در بعضی از این نقوش دیده می‎شده که گیسوان آنها از زیر این پوشش نمایان می‎شده است

زنان در دوره ساسانیان

دراین بخش می‎خواهیم تاریخچه حجاب در ایران در عصر ساسانیان را مورد بررسی قرار دهیم.

در این دوره نیز با استفاده از مستنداتی همچون ظروف و بشقاب های نقره ای بر جای مانده میتوان متوجه شد که یکی از پوشش های مهم زنان ساسانی نیز چادر بوده است.

استفاده چادر در این دوره به مانند دوره های قبل نبوده. گاها زنان در این دوره چادرهایشان را به دور کمر خود یا بر روی دوش خود می انداخته اند. در این دوره نیز از شنل استفاده میشده. به طوری که ان را در نقوش طاق بستان در کرمانشاه بر روی دوش آناهیتا میتوانیم مشاهده نماییم.

زنان در دوره اسلامی

دراین بخش میخواهیم تاریخچه حجاب در ایران را در دروه اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.

در مقالات قبلی در مورد اهمیت حجاب در قرآن صحبت کردیم و دانستیم که قرآن کریم صراحتا خطاب به پیامبر دستور پوشش برای زنان و دختران داده است. در واقع خداوند فرموده علاوه بر پوشش مناسب زنان برجستگی های بدن خود را با روسری های بزرگ بپوشانند. در نتیجه بعد اسلام زنان به این ترغیب شدند که علاوه بر داشتن چادر گوشه های آن را به جلو آورده تا پوشش کاملی برای خود داشته باشند. تا به گفته قران کمتر مورد آزار مردان قرار بگیرند.

از اوایل دوره اسلامی تا عصر مغول زنان از پوشش سنتی چادر و روبندهای ابریشمی برای پوشش خود استفاده می‎کرده اند. البته این نوع پوشش در رنگ های مختلف به غیر از مشکی نیز بوده است . این را میتوان از نسخه مینیاتوری که در کتابخانه ملی پاریس از مادر سلطان محمد خوارزمشاه هست فهمید. زنانی که به چادر های سفید و مغنه و نیز چادر مشکی دیده می‎شوند.

حجاب در ایران، پس از انقلاب اسلامی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روح تازه ای در کالبد ایران اسلامی دمیده شد و در اوج انقلاب در سال 1356 1357 جاذبه خاص انقلاب، شمار بیشتری از بانوان را به رعایت پوشش اسلامی متمایل کرد. البته با تهاجم فرهنگی و با ورود اینترنت و ماهواره و گسترش برخی تفکرات تساهل گرایانه برخی بانوان ایرانی، در پوشاندن کامل موهای خود، تسامح نمودند و با پوشیدن لباس های رنگارنگ و مهیج یا آرایش های تند، روی آورند.

پوشش محلی آذری زبان ها

پوشش بانوان آذربایجانی به گونه ای است که ویژگی های یک پوشش کامل را داراست. لباس محلی آذربایجانی ها وضعیت تاهل و سن را نیز نشان می دهد. لباس افراد جوانتر از رنگهای شادتر و نقوش زیباتر تشکیل شده است و غالبا پارچه آن از جنس ترمه و ابریشمی است.

افراد با سن بیشتر معمولا از سربندی به نام یایلیق استفاده می کنند که روی روسری بسته می شود. از دیگر موارد پوشش زنان این خطه کلاهی است که بر سر می گذارند.

لباس محلی بانوان خطه کردستان

پوشش زنان کردی از شلوار، روسری، شال کمربند، پیراهن بلند و نیم تنه تشکیل شده است. شلوارهای گشادی که از جنس حریر است و جافی نام دارد و نیم تنه ای که به آن کلنجه می گویند.

کراس نام دیگر پیراهن های گشاد و بلندی است که به تن می کنند. زنان محلی خطه کردستان شال به کمر می بندند و روسری کلکه بر سر می گذارند.

لباس سنتی گیلانی ها

تنوع لباس در گیلان به سه دسته شرق (قاسم آبادی ها)، غرب (تالشی ها) و مرکز (رسوخی ها) تقسیم می شود. لباس قاسم آبادی ها که اصیل ترین لباس سنتی این خطه است از روسری، جلیقه و پیراهنی با دامن ساده یا گل دار تشکیل شده است. روی دامن این لباس محلی نوار دوزی می شود و ظاهر رنگارنگی را به نمایش می گذارد.