مقایسه دیوارنگارهای سغدی و بشقاب های فلزی دوره ساسانی می توان نتیجه گرفت که تن پوش ایرانیان در دوران اولیه اسلامی همان تن پوش عصر ساسانی بوده است که شامل، پیراهن تا بالای زانو ( تونیک) ارخالق با تزیینات دوره ساسانی ، شلوار گشاد که در مچ پا جمع میشد و کلاه و تاج و زیور آلاتی چون بازو بند و کمربند و غیره می بوده. در این میان دوره سلطه آل بویه و سلجوقیان به سبب پیشرفتی که در امور فرهنگی حاصل شده بود بی نظیر و ممتاز بود. پارچه های ابریشمی این دوره از طرح های متنوعی برخوردار بوده است و مبین رواج هنر بافندگی آن هم در سطح عالی در این دوره می باشد.

طرح های اسلیمی که شامل طرح های گیاهی و جانوری است که در بیشتر آثار دوره اسلامی تا کنون مشاهده می شود در برخی از آثار باقی مانده پیش از اسلام نیز وجود داشته است.
پوشاک در دوران سامانیان تا ایلخانیان:
با تلفیق دین اسلام و فرهنگ ملی و قومی ایرانی در دوره سامانیان تمدنی بوجود آمد که متعالی و بسیار حکیمانه بود، سامانیان ابتدا یک دولت مقتدر و منسجم را با مرزهای گسترده بنیان نهادند و سپس زبان فارسی دری را رواج داند و شهر های بخارا و سمرقند را به کانون های فرهنگی فعال در ماوراءالنهر تبدیل نمودند.
چون سامانیان خود را از نسل ساسانیان به شمار می آوردند شکل اصلی تن پوش ساسانی را عبارت بود از پیراهن کوتاه ( تونیک) شلوار و کلاه و دستار و چکمه و کفش حفظ کردند و به خاطر توجه به رضایت عامه مردم که دین اسلام ( دین برادری و برابری) را پذیرفته بودند نیز سبب تعدیل اشرافیت و نشانه های آن شدند و تن پوش ها عمومی تر و مردمی تر گردید . اگر چه در شعر شاعران و کتب نویسندگان آن عهد به پوشش تن اشراف و جنس لباس آنها به کَرّات اشاره شده ولی در عین حال در تذکره دولتشاه به جل گاوی بعنوان ساده ترین لباس ها اشاره شده است .
اجزا اصلی تن پوش و همچنین پوشش پا و سر را از دوران فرمانروایی سامانیان تا ایلخانان (مغولان و تیموریان) یعنی از آغاز قرن هفتم میلادی تا آغاز رنسانس (قرن چهاردهم میلادی) ( سوم تا هفتم هجری قمری ) این گونه شرح می دهیم :
پوشاک مردان :
1_پیراهن بلند یا تونیک: از آثار باقی مانده می توان دریافت که پیراهن ها در این دوره یعنی ازآغاز قرن سوم تا هشتم هجری تقریبا به یک شکل و فرم بوده است و بلندی آن تا بالای زانو یا ساق پا می رسیده است با آستین هایی بلند یا کوتاه گشاد یا تنگ .
در دوره ی صفاریان این پیراهن ها یا خلعت ها یی که بزرگان به زیر دستان خود می دادند مطرّز به آیه قرآنی بود، در دوره سامانیان پارچه پیراهن های بزرگان ، پادشاهان و اشراف بیشتر طراز دار بود با آستین هایی نسبتا گشاد و بازو بند های طلایی بر روی آستین
مردم عادی در دوره ی طاهریان از پیراهن هایی با آستین تنگ نیز استفاده می کردند و در دوره سامانیان بر روی آستین پیراهن نقش هایی بازو بند نما نیز بکار می بردند که طرح آن با نقش و طرح حاشیه دامن لباس هماهنگی داشت و گاهی نیز نوشته ای به خط کوفی بر روی بازو بند ها نقش می شده است که به نظر می رسد یک بدعت ناب اسلامی است . یقه این پیراهن ها غالبا گرد یا به شکل هفت بوده و در قسمت کمر بر روی آن کمربند یا شالی می بستند باید دانست خفتان پیراهن بلندی بود که از یقه بسته می شد و ابتدا مورد استفاده ی سواره نظام شرقی بود ولی بعد ها عموم مردم از آن استفاده کرد.

کمر بند یا شال : در اکثر آثار کشف شده در این دوران کمر بند های زنان با قلابی مرصع به جواهر نمایانده شده است
پوشش سر : پوشش سر در دوران اولیه اسلامی شامل، تاج و دیهیم و کلاه و عمامه و مقنعه و چادر بود و گاهی نیز از پیشانی بندهایی استفاده می کردند که مزین به جواهر بود.
کلاه : تنوع کلاه ها در این دوران بسیار است معمولاً دارای کلگی های نیم دایره با نقوش زیبا بود کلاه های دایره ای شکل با تزیینات قیمتی فراوان یا مطبق نیز دیده می شد، زنان این کلاه را با نوار و تاج همراه می کردند حتی زنان ساقی از کلاه زرین استفاده می کردند.

پوشاک مردان :

پیراهن زیر : مردان دوره سلجوقی و خوارزمشاهی پیراهن هایی نیز زیر پیراهن رو می پوشیدند که سفید رنگ بود با یقه ای گرد و ساده بویژه سلاطین خوارزمشاهی بیشتر از این پیراهن ها استفاده می کردند پوشیدن این نوع پیراهن نیز در دوران متأخر تر ( تیموریان ، صفویان ، افشاریان و غیره ) نیز دیده شده است .
_پیراهن بلند یا تونیک: از آثار باقی مانده می توان دریافت که پیراهن ها در این دوره یعنی ازآغاز قرن سوم تا هشتم هجری تقریبا به یک شکل و فرم بوده است و بلندی آن تا بالای زانو یا ساق پا می رسیده است با آستین هایی بلند یا کوتاه گشاد یا تنگ .
در دوره ی صفاریان این پیراهن ها یا خلعت ها یی که بزرگان به زیر دستان خود می دادند مطرّز به آیه قرآنی بود، در دوره سامانیان پارچه پیراهن های بزرگان ، پادشاهان و اشراف بیشتر طراز دار بود با آستین هایی نسبتا گشاد و بازو بند های طلایی بر روی آستین
مردم عادی در دوره ی طاهریان از پیراهن هایی با آستین تنگ نیز استفاده می کردند و در دوره سامانیان بر روی آستین پیراهن نقش هایی بازو بند نما نیز بکار می بردند که طرح آن با نقش و طرح حاشیه دامن لباس هماهنگی داشت و گاهی نیز نوشته ای به خط کوفی بر روی بازو بند ها نقش می شده است که به نظر می رسد یک بدعت ناب اسلامی است . یقه این پیراهن ها غالبا گرد یا به شکل هفت بوده و در قسمت کمر بر روی آن کمربند یا شالی می بستند باید دانست خفتان پیراهن بلندی بود که از یقه بسته می شد و ابتدا مورد استفاده ی سواره نظام شرقی بود ولی بعد ها عموم مردم از آن استفاده کرد.