همه چیز در رابطه با هنر سوزن دوزی! 

یکی از مهم ترین عواملی که باعث می شود به خیاطی به چشم یک هنر کاربردی نگاه کنیم این است که خیاطان حرفه ای علاوه بر دغدغه دوخت یک لباس ساده برای گذران زندگی روزمره، به زیبایی آن هم فکر می کنند. این موضوع تا آنجا اهمیت دارد که در هر بخش از دنیا، لباس هایی با تزئینات و دوخت های منحصر به فرد ایجاد شده و به عبارتی دیگر بخشی از هویت آن منطقه به حساب می آید. سوزن دوزی یکی از هنرهایی است که با آن می توان یک پارچه ساده را به یک اثر هنری دستساز و تماشایی تبدیل کرد.

از هنر سوزن دوزی چه میدانید! 

سوزن دوزی را می توان پرچمدار هنرهای دستی معرفی کرد. این هنر قدمت طولانی دارد و حتی این روزها هم اهمیت خود را از دست نداده است. در هنر سوزن دوزی، هنرمند طرح خود را با استفاده از یک رنگ ساده و ملایم روی پارچه رسم می کند. این طرح می تواند بسته به سلیقه هنرمند تغییر کند. البته معمولا برای این هنر از طرح های ساده ای استفاده می کنند.

پس از رسم شکل با کمک نخ های رنگی، بخیه هایی روی طرح می دوزند. در نهایت یک طرح دوخته شده رنگی پیش روی شما قرار می گیرد که می توانید از آن استفاده های متفاوتی داشته باشید. البته یادگیری این هنر به ترفندهای خاصی نیاز دارد

برای سوزن دوزی چه ابزاری لازم است؟

برای سوزن دوزی ابتدا باید یک پارچه مناسب انتخاب کنید. بهترین پارچه برای سوزن دوزی پارچه کتان، ابریشمی و زربافت است. برای شروع کار نخ ابریشمی، سوزن شارپ کوتاه و بلند و لوازمی مانند انگشتانه و قیچی را فراموش نکنید.

انواع سوزن دوزی های ایرانی را بشناسید و بدانید 

ده ها نوع سوزن دوزی و رودوزی در ایران وجود دارد. این هنرها اگرچه بسیار به هم شبیه هستند، اما تفاوت های جزئی آن ها باعث شده تا هرکدام در بخش خاصی از ایران رواج پیدا کند. با 3 مورد از مهم ترین سوزن دوزی های رایج آشنا شوید.

سوزن دوزی بلوچ یا بلوچی دوزی چیست

این نوع سوزن دوزی تقریبا محبوب ترین نوع رودوزی لباس است که بر اساس سلیقه زنان بلوچ به وجود آمده و به همین دلیل است که این نام را برایش انتخاب کرده اند. این نوع سوزن دوزی با نخ های ابریشمی رنگی دوخته می شود. رنگ این نخ ها طبیعی است و در طول زمان تغییر نمی کند. این روزها این سبک پرطرفدار از سوزن دوزی در غرب کشور بیشتر دیده می شود.

این هنر برای تزیین لباس سنتی زنان و مردان بلوچ کاربرد زیادی دارد. در این تزئینات می توانید طرح های زیبایی از اشکال هندسی منظم با طرح ها و عناصر خاص را ببینید. طرح بلوچی دوزی اغلب بر پایه تکرار اشکال منظم شکل می گیرد و بیشتر به صورت افقی است. رنگ های غالب در این نقوش شاد است و رنگ های تندی مانند نارنجی، زرد و قرمز بیشتر از همه دیده می شوند.

پارچه های سوزنی چه ویژگی هایی دارند؟

سوزن دوزی ها معمولا بر روی پارچه هایی از جنس کتان انجام می شوند اما گاهی هم از پارچه های ابریشم برای این منظور استفاده می شود. شیوه کار به این صورت است که ابتدا الگو ها بر روی پارچه های کتان کشیده و سپس گلدوزی می شوند. معمولا این پارچه ها در دو یا چند تکه جدا گانه آماده و در نهایت به همدیگر دوخته می شوند.
چهارنوع دوخت سنتی و مخصوص به نام های تامور، باسمه، زنجیره ای و کاندی خیل (Tambour, Basma, Chain and Kanda-khayol) برای گلدوزیِ انواع مختلفی از طرح ها و الگوهای سوزن دوزی مورد استفاده قرار می گیرند.

نخ های مخصوص سوزن دوزی معمولا با استفاده از رنگ های گیاهی تهیه می شوند، اما در سوزن دوزی های جدید و صنعتی رنگ های مصنوعی نیز به کار می روند؛ هرچند این رنگ ها به اندازه رنگ های طبیعی کنتراست و شفافیت ندارند.

برای تهیه هر کدام از رنگ های طبیعی از یک گیاه به خصوص استفاده می شود. مثلا در رنگرزی به شیوه سنتی رنگ آبی نیلی را از ایندیگو (Indigo)، قرمز را از دانه های روناس، سبز را از ترکیب سماروغ (نوعی قارچ) و نیل می گیرند و سیاه را از ترکیب اکسید آهن و پسته می گرفتند.

پارچه های سوزنی در گذشته چه کاربردی داشتند؟

پارچه های سوزن دوزی شده در چادرهای عشایر به عنوان یک رویه و یا بقچه محافظ برای پارچه ها و لوازم مورد استفاده قرار می گرفت. آنها همچنین به عنوان فرش مخصوص نماز (سجاده)، روتختی و رویه نشیمن مورد استفاده قرار می گرفتند. البته باید توجه کرد که در آن زمان به ندرت در چادرهای عشایر مبلمان یافت می شد، زیرا حرکت مداوم عشایر و جابجایی آنها را مشکل می کردند.

پارچه های سوزن دوزی شده همچنین دارای اهمیت نمادین نیز بودند. این پارچه ها به صورت سنتی توسط عروس و مادر عروس به عنوان خلعتی به داماد داده می شد و نشان دهنده پیوند میان دو خانواده و تعهد عروس و داماد نسبت به هم در زمان نامزدی بودند. هم چنین داشتن آنها در مواقع سختی کمکی بود برای تامین مایحتاج زندگی که در این صورت با اشیای مورد نیاز مبادله می شدند. خلعتی ها با صبر و زیبایی با نقش هایی که نمادهای شانس، سلامتی، عمر طولانی و باروری بودند، توسط دستان زنان عشایر گلدوزی می شدند.

نقش و طرح پارچه های سوزنی کدامند 

پارچه های سوزن دوزی دارای طیف گسترده ای از نقوش هستند. مثلا پارچه های مربوط به بخارا دارای طرح انگور با برگ دندانه دار و گلدان پر از گل سرخ هستند. به طور کلی طرح های سنتی سوزن دوزی شامل نقش های خورشید و ماه، گل ها و نیلوفرهای بالارونده، برگ و انگور، میوه ها (به خصوص انار) و گاهی طرح ماهی و پرندگان می شود. این طرح ها حاوی اعتقادات عمیق طراحان و دوزندگان است، چرا که بسیاری از آنان معتقدند سوزن دوزی ها از صاحبان خود محافظت می کنند و به آنها قدرت می دهند. در هر منطقه ای طرح خاصی برای سوزن دوزی رواج داشته و دارد. هرچند تشخیص خاستگاه نمونه های تاریخی به راحتی ممکن نیست چرا که این هنر ریشه در فرهنگ کوچندگان دارند و دوزندگان معمولا یکجا نشین نبوده اند.