لایه اوزون یک لایه گاز طبیعی است که در قسمت فوقانی جو تشکیل شده و از انسان و سایر موجودات زنده در برابر اشعه های مضر خورشید از جمله  اشعه مضر ماورا بنفش (UV)  محافظت می کند.

ازون یک گاز آبی کم رنگ با بوی تند (کلر مانند) و یک مولکول غیر آلی با فرمول شیمیایی O3 است.

ازون یا تریواکسیژن یک گاز بسیار واکنش پذیر است که از سه اتم اکسیژن‌ تشکیل شده است.

می توانید مقداری از آن را در نزدیکی سطح زمین پیدا کنید اما بیشتر آن در استراتوسفر زمین متمرکز شده است.

در سطح زمین O3 یک مولکول سمی برای انسان و موجودات محیط زیست می باشد و اگر این گاز استنشاق شود به ریه ها آسیب شدیدی وارد می کند.

با این حال ، این ماده در ۳۱ مایل بالاتر از سطح زمین یک ماده ضروری و محافظ  برای زندگی بر روی زمین است.

در سطح استراتوسفر ، مولکولهای O3 با سایر مولکول ها یک لایه پوششی ایجاد می کنند  که به عنوان لایه اوزون شناخته می شود . این لایه  با جذب اشعه ماورا بنفش ، به عنوان ضد آفتاب برای زندگی در کره زمین یک عامل اساسی است.

در دهه ۱۹۶۰ و ۷۰ ، محققان کشف کردند که برخی مواد – به ویژه مواد شیمیایی صنعتی ساخته شده توسط انسان – مولکولهای ازون را نابود می کند. این مواد با از بین بردن یکی از اتمهای اکسیژن ، مولکولهای ازون را تجزیه می کند.

با گذشت زمان ، این واکنش ها باعث می شود لایه اوزون پایداری خود را از دست بدهد

اهمیت لایه اوزون چیست؟

ازون استراتوسفر (“ازون خوب”) برای زندگی در کره زمین مفید است زیرا اشعه ماورا بنفش مضر خورشید را جذب می کند.

در صورت عدم وجود لایه ازون ، اشعه ماورا بنفش ساطع شده از سطح خورشید به بسیاری از موجودات زنده روی زمین برخورد می کرد و باعث سوختگی شدید ، سرطان پوست ، بیماری های چشمی مانند آب مروارید می شد

و همچنین باعث آسیب  به پلانکتون ها موجود  در اقیانوس ها شده و در نتیجه باعث از بین رفتن تنوع زیستی  و غیره می شود.

فرآیندهای ایجاد / تخریب ازون در استراتوسفر به طور معمول (به طور طبیعی) متعادل هستند بنابراین مقدار کل ازون موجود در جو باید کم و بیش ثابت بماند.

در دهه ۱۹۷۰ کشف شد که گازهای حاوی اتم کلر ، نیتروژن و برم که در اثر فعالیت های انسانی آزاد می شوند ، می توانند باعث تخریب ازون استراتوسفر شود.

در این واکنش ها ، اتم های فوق به عنوان کاتالیزور عمل می کنند ، یعنی واکنش های تخریب ازون را بدون مصرف خودشان تسهیل می کنند.

به عنوان مثال ، یک اتم کلر آزاد در استراتوسفر می تواند در طول عمر خود حدود ۱۰۰۰۰۰ مولکول ازون را از بین ببرد.

علاوه بر گازهای ساطع شده توسط فعالیت های انسانی ، عواملی مانند تغییر در تابش خورشید و تشکیل ذرات آئروسل استراتوسفر پس از فوران های انفجاری آتشفشان ها نیز بر لایه ازون تأثیر می گذارد.

چه کسی لایه اوزون را کشف کرده است؟

لایه اوزون توسط فیزیکدانان فرانسوی چارلز فابری و هنری بویسون در سال ۱۹۱۳ کشف شد. روز جهانی ازون ۱۶ سپتامبر می باشد که هر سال برای گسترش آگاهی مردم در مورد تخریب لایه ازون برگزار می شود.

امسال سی و پنجمین سال کنوانسیون وین می باشد. در این روز ، مردم از سراسر جهان درباره لایه ازون سخنرانی ها و سمینارهایی برگزار می کنند.

در سال ۲۰۲۰ شعار روز جهانی ازون Ozone For Life  ( ازون برای زندگی ) بود.

فواید لایه وازون این است که پرانرژی ترین طول موج های اشعه ماورا بنفش خورشید ، معروف به UV-C و UV-B را جذب می کند، این طول موج ها آسیب های شدیدی به موجودات زنده وارد می کنند.

مولکول های اکسیژن موجود در جو  نیز مابقی  اشعه های  ماورا بنفش را جذب می کنند.

ازون و اکسیژن با کمک هم  قادر هستند که  ۹۵ تا ۹۹.۹٪ از اشعه ماوراء بنفش که به سیاره ما وارد می شود را جذب کنند.

وقتی پرتو ماورا بنفش توسط اکسیژن و ازون جذب می شود ، گرما تولید می شود به همین دلیل استراتوسفر گرم می شود.

دانشمندان انگلیسی در خلیج هالی ، قطب جنوب ، هنگامی که در سال ۱۹۷۶ شروع به ضبط مقادیر کم ازون در لایه ازون  کردند ، فکر کمی ردند که ابزار آنها از کار افتاده است

زیرا آنها از سال ۱۹۵۷ در جو قطب جنوب ازون را اندازه گیری می کردند و قبلاً هرگز ندیده بودند که سطح آن به این مقدار کاهش یابد. 

آنها اولین کسانی بودند که یک سوراخ در لایه اوزون پیدا کردند که بعداً به عنوان بزرگترین سوراخ ازون شناخته شد.

سوراخ ازون در واقع یک سوراخ نیست بلکه یک لایه نازک از ازون در استراتوسفر است که به صورت فصلی تغییر می کند.

در بعضی مواقع از سال ، “سوراخ” بزرگتر و در بعضی مواقع کوچکترمی شود.

لازم به ذکر است که فصول سال روی سوراخ لایه ازون در قطب جنوب تأثیر می گذارد. در طول زمستان  ، هوا در یک گرداب با دمای بسیار پایین می چرخد ​​که  باعث تشکیل ابرهای یخی می شود.

اگر نگران تامین پوشاک مغازت هستی کافیه از عمده استایل خرید کنی. ضمانت فروش و خرید از ویژگی های عمده استایل است 

واکنش های  انجام شده روی سطح  ابر یخی ذرات  کلر را از ترکیبات شیمیایی مانند CFC آزاد می کند ، به شکلی که با ازون واکنش نشان می دهد.