همه چیز در رابطه با هنر چشمه دوزی

چشمه دوزی در کرمانشاه و اصفهان از قدیمی ترین هنرها می باشد . در چشمه دوزی ، ساده بودن طرح بسیار حائز اهمیت می باشد. طرح های چشمه دوزی به صورت معمول به وسیله نقشه و شمارش الیاف کتان انجام می شود . زیبایی طرح بر روی پارچه علاوه بر نقش به ظرافت و تمیزی کار نیز وابسته می باشد.

برای پیاده کردن سوزن دوزی از نوع چشمه دوزی یک نخ به صورت چهار خانه از پارچه کشیده می شود و سپس چهارخانه را همانند ژور یا نقش های دیگر پر می کنند.

چشمه دوزی را می توان با برو دری دوزی و قلاب ‌دوزی انجام داد. در اصفهان خیلی ها از نقش های قلمکار بهره می برند و گاهی هم  بته، جقه و طرح های مانند آن ها را در بین چشمه دوزی با قلاب می دوزند.

درویش دوزی تقریبا شبیه به چشمه دوزی می باشد ، با این تفاوت که در دوریش دوزی نسبت به چشمه دوزی از نخ کشی کمتر استفاده می شود.

تاریخ قدیمی چشمه دوزی را بدانید! 

تاریخچه این دوخت و هنر را می توان به ایرانیان مرتبط دانست، به این دلیل که از  زمان های گذشته و بسیار قدیم تا هم اکنون این نوع دوخت در اصفهان بسیار هنرمند و طرفدار دارد. به صورت کلی این نوع دوخت سابقه بسیار قدیمی ای در ایران دارد. سوزن دوزی از دوره ی قبل از اسلام شروع شده است و در دوران اسلامی به اوج شکوفایی خود دست یافته است.

در زمان ‌های قدیم که بانوان برای حجاب گرفتن بیشتر از روبند هایی استفاده می ‌کردند ،  روبند هایشان را به وسیله این نوع دوخت تزئین می‌کردند که به این طریق نمای آن ها مزین می گردید .

سوزن دوزی های شبیه به چشمه دوزی چیست؟ 

چشمه دوزی به صورت معمول به شبکه دوزی، اشرفی دوزی، ستاره دوزی، گل اشرفی و قلاب دوزی شبیه می باشد.

کاربرد چشمه دوزی در کجا ها است؟ 

از این نوع دوخت بیشتر برای رو میزی، رو کرسی، پرده، جای قرآن، رو تختی، دستمال سفره، زیر بشقابی ، کوسن ، روبند ، آستین لباس ، لبه های دمان استفاده می‌ شود.

مواد اولیه هنر چشمه دوزی چیست؟ 

• پارچه : پارچه کتان ایرانی که بافت پارچه باید ساده و تار و پود آن عمود بر هم و حتی الامکان ضخامت تار و پود یکسان باشد. پارچه های مخمل ، ساتن و پارچه های  کج راه برای این رودوزی مناسب نمی باشند.
• نخ : معمولا از نخ ابریشم تابیده ، دمسه و نخ عمامه استفاده می شود. از نخ دمسه برای سکمه دوزی و از نخ عمامه برای قلاب دوزی استفاده  می شود. محل بریدگی تار و پود نخ کش شده را برای استحکام بیشتر قلاب دوزی  می کنند.
• کارگاه : برای صاف کردن و از بین بردن چین خوردگی های پارچه به کار می رود.
• صندلی : جهت نشستن
• پایه یا خرک : کارگاه روی آن قرار می گیرد
• سوزن ، نخ ، قلّاب ، انگشتانه ، تیغ و قیچی ظریف

دوخت های کاربردی چشمه دوزی! 

این هنر معمولا با زنجیره دوزی ، زنجیره دوزی تک قلاب ، گره فرانسوی ، دندان موشی ، ساقه دوزی ، ساتن دوزی ، اشرفی دوزی ، شبکه دوزی  ستاره دوزی  و تور دوزی  همراه می باشد.

نحوه نخ کشی

در طول 3 نخ را می گذاریم ، 20 تار را بریده و می کشیم ، در عرض 3 نخ را گذاشته و 3 تا را بریده و می کشیم.

شیوه کار چشمه دوزی چیست؟ 

این دوخت به وسیله نقشه و شمارش الیاف کتان صورت می گیرد. برای انجام این کار ، ابتدا نقشه مورد نظر را روی پارچه انتقال داده ، سپس قسمت هایی که باید تار و پود پارچه کشیده شود ، شمارش شده و نخ کشی می کنند. سپس اطراف جاهای نخ کشی شده را با دوخت دندان موشی ، زنجیره یا قلاب دوزی  محکم می کنند.
در این رودوزی ، سادگی طرح از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. گاهی یک نخ به طور چهارخانه از پارچه کشیده می شود و سپس چهارخانه را به طور مایل مانند ژور پر می کنند.
چشمه دوزی را می توان با برودردوزی  و قلاب دوزی نیز انجام داد. در اصفهان بیشتر از نقش های قلمکار استفاده می کنند. گاهی نیز در بین چشمه دوزی ، طرح هایی همچون بته جقه را قلاب دوزی می کنند.
پارچه بعد از این رودوزی ، حالت تور به خود می گیرد.

کاربرد پایه چشمه دوزی چیست؟ 

این پایه در گلدوزی به کار رفته و روی صفحه دوخت  قرار می‌گیرد. هنگام استفاده از این پایه ابتدا پارچه در کارگاه قرار داده سپس با بشکاف سوراخ  کوچکی  در پارچه ایجاد کرده که مرکز چشم خواهد بود .

در وسط قسمت این  پایه نقطه‌ای به صورت برجسته وجود دارد که نشان دهنده روی پایه است. قسمت بالایی پایه زائده مستطیلی شکل دارد که در شیار دوم از سمت چپ صفحه دوخت قرار می‌گیرد.