یکی دو سال اخیر پارچه پیچازی در طراحی لباس ها زیاد به چشم می خورد. پارچه های پیچازی از سری پارچه هایی هستند که هیچ گاه از مد نمی افتند. در این متن در مورد هر آنچه که باید درباره ی پارچه پیچازی و کاربردش در مد و زیبایی بدانید با شما صحبت می کنیم.

منظور از پارچه پیچازی چیست

طرح های پیچازی، تارتان یا اسکاتلند اوایل نامی نداشتند و معنی سمبولیکی در آنها دیده نمی شد. این پارچه ها در قرن هفده رواج یافتند و پس از قیام جیکوبی سال 1745 به دلیل یادآوری شورش اسکاتلند و لباس نیروهای ارتش این کشور، ممنوع شدند و دوباره سال 1782 مجاز شدند. هر رنگ و طرح پارچه پیچازی، سمبلی از طایفه یا قبلیه ای در اسکاتلند بوده است. مطرح ترین پارچه های های پیچازی توسط ویلیام ویلسون و پسرانش دوخته شد و تا زمان قابل توجهی تولید کننده بزرگ پارچه های تارتان بود. پارچه های تارتان با دست دوخته شده و بومی حساب می شوند. علاوه بر اینها امروزه پارچه هایی وجود دارند که در تولید آنها فقط از طرح پیچازی استفاده شده ولی بافت و الیاف پارچه های پیجازی اصل را ندارند، این مدل ها پارچه پیچازی به حساب نمی آیند.

پارچه پیچازی یا تارتان در اصل از پشم بافته‌شده تهیه می‌شود، هرچند امروزه پارچه‌های غیرپشمی با طرح پیچازی هم وجود دارند. برای مثال ممکن است پارچه آستری بارانی و کاپشن (مخصوصا لایه درونی کلاهشان) را که ضدآب است و طرح پیچازی دارد دیده باشید. این پارچه‌ها پیچازی به حساب نمی‌آیند زیرا در تولید آنها فقط از طرح پیچازی استفاده کرده‌اند.

پارچه پیچازی پشمی و ضخیم است، به‌همین‌دلیل برای پاییز و زمستان مناسب‌تر است. بااین‌حال انواع نازک‌تر آن هم در بازار موجود است.

تاریخچه‌ای کوتاه و عجیب از پارچه پیچازی بدانید!

پارچه پیچازی با نام اسکاتلند و کیلت (kilt) که نوعی دامن مردانه اسکاتلندی است گره خورده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید هر رنگ و طرح خاص از این پارچه، نماد یک قبیله یا طایفه خاص (کِلَن) در اسکاتلند بود و در واقع از روی رنگ پارچه پیچازی دامن تشخیص می‌دادند که پوشنده آن به کدام قبیله تعلق دارد!

اما کیلت یا دامنی که مردان اسکاتلندی می‌پوشیدند، در ابتدا دامن نبود، بلکه جامه‌ای بلند و رَدامانند بود که آن را روی شانه چپ محکم می‌کردند (درست مثل رداهای رومی). هم شبیه لباس بود و هم می‌شد از آن به‌عنوان پتو استفاده کرد! تارتان را به‌دلیل کاربردش به‌عنوان پتو بلنکت (blanket) هم می‌نامند.

در قرون وسطا، کیلت عبارت بود از پارچه‌ای به طول ۵ متر در عرض ۱.۵ متر که آن را دور پایین‌تنه می‌پیچیدند و بعد دنباله آن را از روی سینه رد کرده و روی شانه می‌انداختند.

در قرن هفدهم، باز هم شکل کیلت تغییر کرد و به دامنی چین‌دار یا پیلی‌دار تبدیل شد که آن را با حدود هفت متر پارچه پیچازی می‌دوختند. حدود نیم متر آخر را بدون چین رها می‌کردند، دو انتهای آن را در قسمت جلو از روی یکدیگر عبور می‌دادند و با سنجاق یا سگک بزرگ محکم می‌کردند.

طرح پارچه پیچازی به چه شکل است؟

الگوی پارچه پیچازی به‌صورت نوارهای عمودی و افقی است که طرحی تقریباً چهارخانه به آن می‌دهند. این نوارها به‌شکل متناوب از نخ‌های رنگی (که از قبل رنگشان کرده‌اند) بافته می‌شوند. درواقع تار و پود این پارچه با زاویه ۹۰ درجه و عمود بر هم قرار می‌گیرند.

جنس طرح پارچه پیچازی چطوری است؟

پارچه پیچازی یا تارتان اغلب نوعی پارچه پشمی و ضخیم با الگوی شطرنجی خاص اسکاتلندی ها و نوارهایی با پهنا و رنگ های متفاوت به صورت متقاطع می باشد. الگوی این نوع پارچه ها به شکل نوارهای عمودی و افقی می باشد که تقریبا طرحی چهارخانه و شطرنجی دارند. نوارهای این طرح به شکل متناوب و نخ های رنگی مختلف بافته می شوند. تار و پود این مدل پارچه تقریبا زاویه قائمه و نود درجه و عمود برهم می باشد. همچنین به دلیل ضخامت و گرمای این مدل پارچه ها از آن ها در فصل های سرد استفاده می شود

تفاوت پارچه پیچازی و شطرنجی در چیست؟

پارچه پیچازی، شطرنجی و پلید یکی هستند اما تفاوت هایی در الگو با هم دارند. پارچه پیچازی همان شطرنجی است با تفاوت اینکه در اسکاتلند به آن تارتان و در امریکا به آن پلید می گویند. همچنین در پارچه پیچازی نوارهای افقی و عمودی هم رنگ هستند و اندازه و پهنای یکسان دارند اما پلید ها نوارهای عموی و افقی از نظر رنگ و پهنا با هم یکسان نیستند. پارچه شطرنجی همان پلید است با تفاوت اینکه متقارن است و فقط از دو رنگ تشکیل شده است.

تارتان در زبان گالیک یا گِیلیک که یکی از زبان‌های بومی کشور اسکاتلند است، به‌معنای خطوط متقاطع یا شکل صلیب است که در طرح این پارچه به کار می‌رود.

انواع پارچه پیچازی را بشناسید!

در حقیقت پارچه پیچازی همان چهارخانه است که در اسکاتلند تارتان و در آمریکا پلید نامیده می شود. در زبان گیلیک یا گالیک که زبان بومی اسکاتلند است، تارتان به معنی خطوط متقاطع یا شکل صلیب می باشد.

کیلت نام دیگری از پارچه پیچازی و به دامنی استکاتلندی که مردان می پوشند می گویند که در اوایل دامن نبوده و لباسی بلند ردا مانند بوده که روی شانه چپ خود می انداختند که هم لباس بود و هم می شد به عنوان پتو از آن استفاده کرد که به آن پتو بلنکت هم می گویند. در قرون وسطی به پارچه ای که طول 5 و عرض 1 و نیم متر داشت و آن را دور پایین تنه می پیچیند و دنباله آن را روی شانه می انداختند، کیلت می گفتند. اما در قرن هفده به دامن چین دار یا پیلی داری که هفت متر داشته و نیم متر آخر را بدون چین بود و انتهای آن را در جلو از هم عبور می دادند و با سگک یا سنجاق بزرگ محکم می کردند، کیلت می گفتند.

چرا استفاده از پارچه پیچازی در انگلستان ممنوع شد؟

شاید باورتان نشود ولی در قرن هفدهم استفاده از این پارچه در انگلستان ممنوع شد و این ممنوعیت تا یک قرن ادامه یافت. البته نه به این دلیل که پارچه مشکل داشت، به این دلیل که یادآور شورش اسکاتلند و لباس نیروهای ارتش این کشور بود که از این پارچه تهیه می‌شد.