تاریخچه خیاطی در جهان فراز و نشیب های بسیاری دارد. خیاطی یکی از حرفه های مورد تمام افرادی است که به مد و فشن علاقه دارند. این یک سرگرمی فوق‌العاده و آرام‌بخش است. زیرا می تواند به ایده ها و تفکرات ما جامه عمل بپوشاند. خیاطی یکی از اصلی ترین کارهایی است که در یک تولیدی لباس انجام می شود.

دیگه نگران تامین جنس فروشگاهت نباش، فقط کافیه با عمده استایل آشنا بشی و عمده فروشیو بیاری مغازت. تولیدی حمیدی ضامن پوشاک عمده شماست

آیا برای شما جذاب نیست که با تاریخچه خیاطی در جهان آشنا شوید؟ در واقع شما به عنوان خیاط از تاریخچه خیاطی چه می دانید؟ خیاطی تاریخچه وسیع و جالبی دارد که اولین بار در دوران پارینه سنگی به وجود آمد! ما می خواهیم این تاریخچه بسیار جالب را با شما به اشتراک بگذاریم. از همین رو توصیه می شود تا این مقاله را از دست ندهید.

آشنایی با تاریخچه خیاطی در جهان

قبل از اینکه به سراغ تاریخچه خیاطی در جهان برویم، باید بیان داریم که ما خیاطی را به شکل امروزی می شناسیم، اما اگر آن را با اصول اولیه اش در نظر بگیریم، خیاطی را می توان هنر بستن یا چسباندن اشیاء با استفاده از کوک هایی دانست که با سوزن و نخ انجام می شود. همانطور که گفته شد خیاطی یکی از قدیمی ترین هنرهای نساجی است و از غارها شروع شده است.

قبل از اینکه ریسندگی یا بافندگی پیشرفته‌تر به وجود بیاید، باستان‌شناسان بر این باورند که اجداد عصر حجر ما در سراسر آسیا و اروپا لباس‌های پوستی را با استفاده از سوزن‌های استخوانی، شاخ و عاج و … می‌دوختند.

جای تعجب نیست که برای هزاران سال، خیاطی همیشه با دست انجام می شد تا اینکه در تاریخچه خیاطی در جهان، چرخ خیاطی در قرن نوزدهم اختراع شد. لذا پیشرفت تکنولوژی منجر به تولید انبوه و صادرات اشیا دوخته شده شد. خیاطی با دست هنوز هم امروزه در سراسر جهان انجام می شود و به عنوان خیاطی با کیفیت بالا و تهیه لباس سفارشی معروف است.

هنر دوخت و دوز از کجا شروع شد ؟

با مطالعه تاریخچه خیاطی در جهان متوجه می شوید که خیاطی میلیون ها سال است که در فرهنگ ها و جوامع یک ضرورت بوده است. در زمان قدیم دوختن پوست حیوانات برای لباس، گرما و سرپناه بسیار رایج بود. با بررسی قبایل و کشور های جهان، می توانی دید که خیاطی با بافت برگ گیاهان در آفریقا ترکیب شد تا سبدهایی کاربردی تولید گردد.

از نوارهای نازک برگ خرما به عنوان نخ برای دوختن نوارهای پهن تر جهت ساختن کلاف در اروپا استفاده می شد. همچنین در آمریکا نیز از پشم برای تهیه نخ استفاده می گردید.در تاریخچه خیاطی در جهان، بافت پارچه از الیاف طبیعی در حدود 4000 سال قبل از میلاد آغاز شد. حتی قبل از آن، در دوران نوسنگی نیز دوخت و تهیه پارچه رایج بود.

اختراع چرخ خیاطی و تاریخچه خیاطی

هزاران سال خیاطی با دست تا قرن نوزدهم ادامه داشت تا اینکه اولین اختراع چرخ خیاطی اختراع شد. Barthélemy Thimonnier  مخترع فرانسوی بود که اولین چرخ خیاطی را اختراع کرد.

آیا می‌دانستید که اولین طراحی در سال 1790 و اولین چرخ خیاطی در سال 1830 توسط Barthélemy Thimonnier  اختراع شد؟

مدت کوتاهی پس از ثبت اختراع دستگاه در سال 1830، تیمونیر یک کارخانه پوشاک تأسیس کرد که از دستگاه‌های خود برای تولید یونیفورم ارتش استفاده کرد. او اولین کسی بود که چنین دستگاه‌هایی را تولید کرد و سهم قابل توجهی در تاریخ خیاطی داشت.

ماشین چوبی با استفاده از یک سوزن و نخ، دوخت زنجیره‌ای انجام می‌داد. در حالی که نتایج آن مشابه با دوخت دوست بود؛ اما بی‌عیب و نقص نبود. سوزن به طور مکرر در پارچه گیر می‌کرد و نیاز به تنظیم مجدد دستی داشت. با این حال، دستگاه هنوز هم خیلی سریع‌تر از دوخت با دست کار می‌کرد.

متأسفانه مدت کوتاهی پس از افتتاح کارخانه تیمونیر، خیاطان از ترس اینکه ماشین‌های خیاطی جایگزین شغل آن‌ها شوند، آن‌ها را سوزاندند.

تلاش دوم برای چرخ خیاطی

در سال 1846، Elias Howe اولین چرخ خیاطی کارآمد را اختراع کرد که از طراحی کوک زنجیری برخوردار بود. در حالی که او اولین کسی نبود که ‌ایده چرخ خیاطی را مطرح کرد، Elias Howe تنظیماتی را انجام داد که عملکرد ماشین را به طور قابل توجهی بهبود بخشید. او حدود 8 سال را صرف توسعه دستگاه خود کرد.

Elias Howe به دنبال سرمایه‌گذارانی برای حمایت از تولید چرخ خیاطی خود بود. او همچنین مشکلاتی در فروش این محصول داشت، زیرا قیمت آن حدود 300 دلار بود (معادل 8000 دلار امروز). در حالی که او به جستجوی بودجه ادامه می‌داد، دیگران شروع به تولید دستگاه‌های خود با طرح‌های مشابه کردند. در قرن بیستم، کارآفرینان بیش از 4000 چرخ خیاطی مختلف را اختراع کردند.

Isaac Merritt Singer، بازیگر، تاجر و کارآفرین آمریکایی یکی از افرادی بود که طرح Elias Howe را کپی کرد. سینگر دستگاه‌هایی را تولید می‌کرد و می‌فروخت که مشابه طراحی هاو بود. دستگاه او می‌توانست حدود 900 کوک در دقیقه بزند و زمان صرف شده برای ایجاد یک لباس را به شدت کاهش دهد. در گذشته دوخت یک پیراهن، 15 ساعت زمان می‌برد. با چرخ خیاطی سینگر، تولید یک پیراهن فقط 1 ساعت طول می‌کشید.

در نهایت، شرکت چرخ خیاطی سینگر، به یکی از اولین تجارت‌های چند ملیتی آمریکایی تبدیل شد.

ورود چرخ خیاطی به ایران

انواع چرخ خیاطی

چرخ خیاطی الکتریکی ساده: مدل پیشرفته چرخ خیاطی های قدیمی می باشد و امکانات زیادی برای راحتی کار بر روی آن ها نصب شده است. 

چرخ خیاطی صنعتی: همانطور که از نامش مشخص است در فعالیت های تولیدی و صنعتی کاربرد دارد. 

چرخ خیاطی راسته دوزی: که به همین منظور راسته دوزی طراحی شده و دارای نوع طرفه می باشد (روزنامه دنیای اقتصاد، 1393).

هنر نقش آفرینی بر سطح رویین پارچه به کمک سوزن، نخ و قلاب را سوزن دوزی، نخ دوزی، رودوزی و یا دوخت های تزئینی می گویند که از وسیع ترین رشته های صنایع دستی ایران است . رودوزی های ایرانی بالغ بر 115 رشته جداگانه و مستقل، همراه با 120 نوع دوخت هستند که بسته به عادت ها و سنن اقوام متعدد ایرانی از زمان های مختلف به وجود آمده و ادامه یافته اند. در این میان متآسفانه برخی از این دوخت ها کاملاً منسوخ و برخی نیز نیمه جان راه می پیمایند (سپاهی، 1395).

سوزن دوزی ترکمن
سوزن دوزی ترکمن که بدان سیاه دوزی نیز اطلاق می شود، در جامعه سنتی ترکمن برای تزئین لباس های مردان، زنان و کودکان و همچنین پرده ها نیز استفاده می شد اما امروزه عمدتاً در لباس زنان دیده می شود و نوع دوخت آن زنجیره فشرده و بسیار ریز است که در ترکمنی به آن «سانجیم» می گویند و بیشتر از نقوش هندسی و قرینه به صورت ذهنی بهره می گیرند. هنر سوزن دوزی ترکمن از زمان سکاها در ایران رایج بوده و دوره اوج این هنر را در دوران افشاریه و زندیه و به خصوص قاجاریه باید دانست و آثار باقیمانده از این دوران خود گواه این مدعاست (راه ساجده، ۱۳۹۵).

برودری دوزی
برودری دوزی به یک نوع دوخت گفته می شود که توسط آن طرح های برجسته شبیه گلدوزی روی پارچه و مانتو انجام می گیرد به این صورت که طرح مورد نظر بر روی پارچه کشیده شده با دندان موشی به صورت فشرده دوخته می شود و هنگامی که تمام نقش کامل گردید بعضی از قسمت های پارچه به وسیله یک قیچی نوک تیز بریده و خالی می شود البته امروزه از هویه هم برای خالی کردن قسمت هایی از این طرح ها استفاده می کنند.

این دوخت در زمان های قدیم در ایران به شکل های مختلف رایج بوده است و چون در کشورهای اروپایی شبیه این دوخت متداول می باشد اکثر کارشناسان این نوع دوخت را صرفاً دوخت اروپایی می دانند (گلدوزی ایران، ۱۳۹۳).

شرکت بین المللی ناسا الکتریک چرخ خیاطی های خود را در سه مدل NS-9811 ، NS-9812 ، NS-9813 با کیفت بالا و طراحی زیبا و منحصر بفرد تولید کرده است. در زیر به معرفی هر یک از آن ها پرداخته خواهد شد

گلدوزی 

از آن زمان که استخوان تیز پرندگان و ماهی ها به عنوان سوزن به کار گرفته می شد تا کنون که سوزن ها با اشکال مختلف در دسترس است، از سوزن دوزی به عنوان هنری تزئینی استفاده شده است (مهر نیوز، 1394). سوزن دوزی یا نخ دوزی یا گلدوزی یکی از روش های دیرینه آرایش جامه است (دادور، 1395)، که توسط آن روی پارچه یا اجناس شبیه آن طرح های برجسته توسط نخ های ابریشمی، نخ های گلابتون و یا نخ های معمولی ایجاد می کنند.

این طرح ها در ابتدا بیشتر شکل های گوناگون گل ها را در بر می گرفت ولی با پیشرفت هنر کم کم طرح های مختلف هم وارد این هنر شد (محمودی، 1393). در ابتدا این هنر توسط دست انجام می گرفت که بعدها وسیله ای به نام کارگاه (hoop)، که به صورت شکل های هندسی گرد، بیضی و به ندرت هم مربعی یا مستطیلی شکل به آن اضافه شد (تابناک، 1396). از هنر گلدوزی روی مانتو، لباس شب، لباس عروس و همچنین برای تزئینات اطاق ها و سالن های تشریفاتی استفاده می کنند.

در غرب ایران، قطعاتی از منسوجات سوزن دوزی شده با نقش های پیچیده که تاریخ ساخت آن ها به شش هزار سال پیش از میلاد مسیح می رسد، پیدا شده است (بامری، 1395). از دوره هخامنشی تا کنون و در دوره های مخلف تاریخی از جمله صفویه و قاجاریه این هنر رواج بسیار داشت، اما به مرور زمان و با وابستگی به مدهای خارجی استفاده از این هنرها بسیار کاهش یافت. چندین سبک سوزن دوزی در ایران وجود دارد. از آن جمله می توان به سوزن دوزی بلوچی و ترکمنی اشاره کرد (صنایع دستی، 1394).

سوزن دوزی

سوزن دوزی بلوچ

چرخ خیاطی چگونه به بازار عرضه شد؟

ویلیام جونز شروع به ساخت چرخ خیاطی در سال ۱۸۵۹ کرد. در سال ۱۸۶۰ به همکاری با توماس چادویک پرداخت. چادویک و جونز به ساخت چرخ خیاطی تحت برند اشتون آندر لاین تا سال ۱۸۶۳ در انگلستان پرداختند. چرخ خیاطی‌های آن‌ها تحت لیسانس طراحی‌های هاوی و ویلسون به تولید می‌رسید. توماس چادویک بعدها به کمپانی بردبری اند کو پیوست. ویلیام جونز کارخانه‌ای در گاید بریج منچستر در سال ۱۸۶۹ تاسیس کرد. در سال ۱۸۹۳ ونز از کارخانه خود به نام بزرگ‌ترین کارخانه انگلستان در خصوص چرخ خیاطی‌های درجه یک معرفی کرد.

لباس‌های دوخته شده با چرخ خیاطی که اولین محصولات این دستگاه بودند به عنوان کفش و لباس آماده‌ی پوشیدن به بازار عرضه می‌شدند. در سال ۱۸۶۰ چرخ خیاطی قیمت گذاری شد و بین ۶ تا ۱۵ پوند در انگلستان به فروش می‌رفت و به عنوان یک محصول رایج در قشر متوسط شناخته شد. دارندگان این چرخ خیاطی‌ها بیشتر وقت آزاد خود را به دوخت و تعمیر لباس برای خود و خانواده می‌پرداختند.

مجله‌های بانوان و راهنماهای خانه‌داری مانند مجله خانم بیتون الگوهای لباس و دسور العمل‌های دوخت را ارائه می‌کردند. چرخ خیاطی می‌تواند یک تی شرت مردانه در عرض حدودا یک ساعت آماده کند. این زمان در دوخخت دستی برای یک تیشرت حدود ۱۴ ساعت و نیم است.