در سیاره مریخ می‌شود زندگی کرد؟

در حال حاضر، به‌منظور مقیم شدن در سیاره مریخ برنامه‌های متعددی برای فرستادن فضانوردان وجود دارد؛ اما اگر ما انسان‌ها زمانی واقعاً بخواهیم که در آنجا زندگی کنیم، می‌بایست به‌کلی ساختار فکری‌مان را دربارۀ سیارات بازسازی و اصلاح کنیم. اما این چگونه میسر می‌شود؟

باوجوداینکه مریخ آب‌وهوای خیلی سرد و خشکی دارد اما ویژگی‌های مشترک بسیاری هم با زمین دارد که از این شباهت‌ها می‌توان به اندازه، مِیل مداری، ساختار، ترکیب و حتی وجود آب روی سطح هر دو آن‌ها اشاره کرد.

به همین علت، مریخ بهترین گزینه برای اقامت و زندگی انسان‌هاست، البته درصورتی‌که محیط آن به محیطی تبدیل شود که برای رفع نیازهای انسان مناسب باشد (که به‌اصطلاح به آن terraforming یا تبدیل سیاره برای زندگی و یا زندگی در سیارۀ فرازمینی می‌گویند.)

این مشکلی بسیار بزرگ است، چون از طرفی تفاوت‌های اساسی بسیاری در زندگی در مریخ وجود خواهد داشت. اگر واقعاً بخواهیم روی آن سکونت کنیم، باید به پیشرفت‌های گسترده‌ای در فنّاوری برسیم.

از طرف دیگر سیاره را باید با علم مهندسی بوم‌شناسی دگرگون کنیم که نیازمند صرف وقت و پشتکار فراوان و استفاده از منابع بی‌شمار است!

پس مشکلات تقریباً فراوانی برای زندگی روی مریخ وجود دارد.

در ابتدا باید گفت که جوّ مریخ بسیار نازک است و نمی‌توان در آن تنفس کرد. جوّ آن حاوی 95 درصد کربن‌دی‌اکسید، 1/95 درصد آرگون و تنها 2/6 درصد نیتروژن و مقداری اکسیژن و آب است، درحالی‌که در ترکیب جوّ زمین ۷۸ درصد نیتروژن و ۲۱ درصد اکسیژن و مقداری گازهای دیگر وجود دارد.

فشار جوّ مریخ در بازۀ 0/4 تا 0/87 کیلوپاسکال متغیر است که فقط هم‌ارز یک درصد فشار زمین از سطح دریاست. جوّ نازک و فاصلۀ زیاد از خورشید در سرد بودن محیط مریخ، که دمای سطح آن میانگین ۶۳- درجۀ سانتی‌گراد است، مؤثر است.

مسئلۀ دیگر این حقیقت است که مریخ میدان مغناطیسی ضعیفی دارد (به‌طوری‌که می‌توان مشاهده کرد تا چه اندازه در مقایسه با زمین در برابر پرتوهای خورشید بی‌حفاظ‌تر است) و مقدار دریافت پرتوها روی سطح آن میانگین 0/67 میلی‌سیورت (mSv) در روز است. این میزان پنج برابر مقداری است که انسان باید در طول سال دریافت کند.

بنابراین اگر انسان بخواهد روی مریخ بدون استفاده از محافظ تشعشع یا لباس تنظیم فشار زندگی کند باید تغییرات جدی‌ای صورت گیرد؛ یعنی، باید به‌صورت اساسی سیاره را گرم و جوّ آن را ضمن دگرگون کردن ترکیباتش ضخیم‌تر کنیم.

قابلیت زندگی در سیاره مریخ

این ویژگی های شیمیایی، فیزیکی، زمین شناختی و جغرافیایی است که به محیط مریخ شکل می دهند. سنجش جداگانه هر کدام از این عوامل برای قابل سکونت کردن چنین محیطی کافی نیست، اما بررسی مجموع

آن ها می تواند به ما کمک کند تا مکان هایی با قابلیت زیست پذیری بیشتر یا کمتر را در این سیاره پیش بینی کنیم.

دو رویکرد اکولوژیکی فعلی برای پیش بینی پتانسیل سکونت پذیری سطح مریخ ۱۹تا ۲۰عامل را مد نظر دارند و عواملی که در اولویت قرار دارند وجود آب، دما، وجود مواد مغذی، منبع انرژی و مصونیت از تابش های ماورا بنفش خورشیدی و تابش های کیهانی هستند.

شبیه سازی های آزمایشگاهی نشان می دهند که هر وقت چندین عامل مرگبار در کنار هم جمع شده اند، نرخ بقا به سرعت کاهش پیدا کرده است.

نشانه های حیات در سیاره‌ مریخ

در سال ۲۰۰۳مقادیر قابل توجهی متان در اتمسفر مریخ کشف شد و یک سال بعد روی آن تحقیقاتی انجام شد. با توجه به این که متان گاز ناپایداری است، وجود آن در یک محیط نشان دهنده این است که یک منبع فعال باید در این سیاره وجود داشته باشد تا بتواند چنین میزانی از متان را در اتمسفر آن نگه دارد.

برآورد شده است که مریخ سالانه ۲۷۰تن گاز متان تولید می کند؛ فقط ۸ر۰درصد از کل متان موجود در مریخ در اثر برخورد سیارک ها تولید می شود.

فرضیه دیگری که در رابطه با تولید متان عنوان شده حاکی از این است که این گاز به دنبال واکنش های شیمیایی در شهاب سنگ هایی که با گرمای شدید از اتمسفر مریخ عبور کرده اند تشکیل شده است.

اما بر اساس مطالعاتی که در سال ۲۰۱۲انجام گرفتند، ترکیبات ارگانیکی که در شهاب سنگ ها وجود دارند و در اثر تابش های فرابنفش تبدیل به متان شده اند منبع وجود این گاز در مریخ هستند.

ماده دیگری که می تواند نشانه ای از حیات در مریخ باشد، «فرمالدهید» ( Formaldehyde) است که در جو این سیاره وجود دارد. چنین فرض شده است که فرمالدهید می تواند محصولی فرعی از اکسیداسیون متان باشد.

این نشان می دهد که مریخ یا به شدت فعالیت زمین شناختی دارد، یا این کهکلنیهایی از زندگی میکروبی را در خود جای داده است.

آب هم به عنوان نشانه دیگری از حیات فقط در حالت یخ و درکلاهک های قطبین مریخ وجود دارد

. البته مقدار اندکی بخار آب در جو آن موجود است اما هیچ منبع آب مایعی در سطح مریخ وجود ندارد، چون فشار جوی آن در سطح بالغ بر ۶۰۰پاسکال است.

به علاوه، از آن جا که دمای مریخ بسیار پایین است (منهای ۶۳درجه سانتی گراد) پدیده انجماد به سرعت در آن رخ می دهد.

روش‌های ارائه‌شده زندگی در سیاره مریخ

در دهه‌های گذشته چندین طرح عرضه شده است در راستای اینکه چگونه مریخ برای زندگی کلونی انسان‌ها مناسب می‌شود.

در ۱۹۶۴، دندریج ام. کُل (Dandridge M. Cole) کتاب جزیره در فضا: چالش سیار‌ه‌ای، کار نوآورانه را به چاپ رساند.

او در آن از این باور حمایت کرد که باید مریخ را با گازهای گلخانه‌ای گلوله‌باران کرد، یعنی اینکه یخ‌های آمونیاکی را از خارج منظومۀ شمسی وارد آن کرد و با سطح سیاره برخورد داد.

آمونیاک گاز گلخانه‌ایِ قوی‌ای است، بنابراین اگر وارد جوّ مریخ شود، باعث ضخیم شدن و بالا رفتن دمای کل کره خواهد شد.

همچنین ازآنجایی‌که بیشتر وزن آمونیاک از نیتروژن تشکیل شده است، پس مانند گاز بافر و ترکیب‌شونده عمل می‌کند و وقتی با اکسیژن ترکیب شود، در جوّ گاز قابل تنفسی برای انسان‌ها ایجاد می‌کند.

روش دیگر کم کردن روشنایی سطحی است. به این دلیل که اگر سطح با مواد تیره‌رنگ پوشانده شود، مقدار بیشتری از روشنایی خورشید را جذب می کند و این مواد ممکن است هر چیزی باشد:

از گردوغبار سطح فوبوس یا دیموس (دو نمونه از تاریک‌ترین اجرام منظومۀ شمسی) گرفته تا گل سنگ‌ها و گیاهانی که تیره‌رنگ‌اند. کارل ساگان (Carl Sagan)، نویسنده و دانشمند سرشناس، از بزرگ‌ترین حامیان این باور بود.

در ۱۹۷۳، ساگان مقاله‌ای در مجلۀ Icarus با عنوان مهندسی سیارات در مریخ منتشر کرد که در آن دو طرح برای تاریک کردن سطح مریخ ارائه داد.

این طرح‌ها شاملِ انتقال مواد با روشنایی کم برای تاریک کردن و رشد دادن گیاهان تاریک روی کلاهک‌های یخی قطبی برای اطمینان حاصل کردن از جذب بیشتر گرما، آب شدن و بیشتر شدن گیاهان است تا بیشتر به حالت زمین‌مانند درآیند.

در ۱۹۷۶، ناسا رسماً موضوع مهندسی سیارات را رشتۀ مطالعاتی «پیرامون امکان سکونت در مریخ: مقدمه‌ای بر سنتز سازگار با محیط‌زیست» دانست.

تولیدی حمیدی پوشاک عمده مغازه شما را با ضمانت فروش و ضمانت قیمت فراهم می‌کند 

این موضوع شامل سازوکار فتوسنتزی، آب شدن کلاهک‌های یخی قطبی و مقدمه‌ای بر گازهای گلخانه‌ای است که از همگی برای تشکیل جوّی غنی و گرم به همراه اکسیژن و اُزن استفاده می‌شود.