همه چی درباره تاريخچه لباس ماد ها!

نگاهی به منابع و کتاب‌های معتبر درباره‌ تاریخ باستان نشان می‌دهد ایرانیان از هزاران سال پیش به جامه و آرایش خود اهمیت بسیاری می‌داده‌اند.

دوره‌ پادشاهی هخامنشیان یکی از ادوار درخشان تاریخ ایران است که طرز پوشش و نوع پوشاک این دوره در کتاب‌های تاریخی بازتاب نسبتا روشنی داشته است.

اومستد در صفحه 88 تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، درباره‌ جامه‌ پرشکوه پارسیِ کورش می‌نویسد: «شاه در جامهی شاهانهی بلند دامن‌کشان، که چین‌دار میان پاهایش آویخته بود، با موزه‌ شاهانه به پا، و چوبدستی شاهانه به دست، در حالی که از کاخ برای گردش در پردیز بیرون می‌رفت دیده می‌شد.

ابروان و مژگان‌هایش، تا چین‌ها و گل‌های جامه‌اش، زمانی زرنشان بوده. پشت سر شاه بنده‌ کوچکتری با لباس فراخورش می‌رفت که بی‌گمان آفتابگیری را که از روزگار سارگون (یکی از شاهان آشوری) فقط برای پادشاه به کار می‌رفت روی سر شاه نگاه داشته بود.»

وی در ص292 همین کتاب ضمن اشاره به میهمانی دادن داریوش بزرگ، پوشش اشخاص حاضر در این میهمانی را هم تشریح کرده‌است: « چون این یک مراسم خاص است، زیورهای زر را کنار گذاشته‌اند. پدر و پسر جامه‌ی سندس ساده ولی پر چین در بر دارند  که با چین‌های پرناز و زیبا تا روی قوزک پا افتاده  که در مچ راستش تنگ شده است.

پاهایشان کفش‌های نزم بی تکمه دارد. در رنگ آمیزی جامه می‌بینیم که پارچه‌ ارغوانی شاهانه نقش بزرگی دارد…»

همچنین بر طبق نوشته‌های تاریخ‌نگارانی که وضع ظاهری این پادشاهان را توصیف کرده‌اند او هخامنشیان موهای خود را فِر می‌زده‌اند و به پشت شانه می‌کرده‌اند.

حسن پیرنیا در جلد دوم کتاب ایران باستان به نقل از کنت کورث می‌نویسد: « تزئینات داریوش (سوم) زینت‌های دیگران را از خاطر می‌زدود؛ قبای ارغوانی او در وسط با نقره ملیله‌دوزی شده بود و ردای “شنل” او که از زر می‌درخشید مزین بود به دو قرقی که یکی روی دیگری افتاده با منقار ضربت‌هایی به او می‌زد و هر دو را از زر بافته بودند.

بالاخره از کمربند زرین او قمه‌ای آویخته بود که غلافش تماما مرصع و خود کمربند شبیه زنان بود.»

پوشش دوران ماد متاثر از اقوام بومی فلات ایران

بدر با اشاره به اختراع خط و مطالعه فلات ایران از دوران حاکمیت مادها بر ایران بيان كرد: آنچه از حفاری دشتها و حفاری تنگ (پابد)، دشت سیلک، تپه حصار شهداد و شهر سوخته به دست آمده مادها به عنوان اولین قوم آریایی بیشترین تاثیرات را در نحوه پوشش خود از اقوام بومی فلات ایران پذیرفتند.

پژوهشگر و محقق و بنیانگذار موزه لباس های ایران با اشاره به اينكه قوم ماد در غرب ایران، سرزمینهای اطراف همدان تا جنوب و آذربایجان فعلی را احاطه می کردند، افزود: با در دست بودن نقاشیها، حکاکیها، مجسمه  ها، سکه ها و لوحهای گلی سنگ نوشته ها می توان لباس ماد را معرفی كرد.

وی با اشاره به اينكه لباس ماد الگوی مصرف کل جامعه ایران است، گفت: لباس ماد شامل پیراهن، شلوار، جبه، شنل، کلاهی به اسم تیاره و کفش بوده است.

مدیر موزه لباس سنتی استان فارس گفت: با دیدن حجاریها، پیراهن یک پوشش بلند تا سر زانو بوده که به نوعی مورد مصرف الگوی آن در کل جامعه ایران است که دارای سه نوع یقه متفاوت مثل یقه گرد، يقه هفتی یا سه گوش و یقه چپ و راست بوده است.

وي گفت: آستین پیراهن در لباس بلند بوده که با ملایمت از سرشانه به طرف مچ دست تنگ شده و معمولا روی آن کمی چین دار است.

بدر با اشاره به اينكه شلوار ماد به شکل راسته بوده، گفت: اين شلوار از کمر تا مچ پا به یک اندازه گشادی دارد و در بعضی سنگواره ها کاملا چسبان به نظر می رسد و در مچ پا با نواري روی جلو دهانه کفش گره می خورد و یا به صورت رکابی در زیر کفش قرار می گیرد که باعث مي شود ساق شلوار به طرف بالا كشيده نشود.

بدر با اشاره به شلوار های ورزشی بانوان كه برگرفته از الگوی دوره ماد است، افزود: در حال حاضر از این فرم شلوار مادی در بیشتر شلوارهای ورزشی بانوان استفاده می شود.

این چهره ماندگار کشور گفت: بر اساس گفته ویل دورانت (جهانگرد) در طبقه مردان مرفه از شلوارهای قلاب دوزی استفاده می شده است.

مدیر موزه لباس سنتی استان فارس با اشاره به نقوش موجود در تخت جمشید گفت: بر اساس اين نقوش مردم ماد از پوشش دیگری به اسم جبه که دارای آستین بلند است استفاده می کردند و دور تا دور آن را حاشیه ای از پوست می دوختند و همچنین با یک حاشیه در روی گردن به صورت دنباله دار گره می زدند تا جبه روی شانه هنگامی که از آستین استفاده نمی کردند استوار نگه داشته شود.

وي افزود: شنل مادها مستطیل شکل بود و بلندی شنل از جبه بیشتر است و معمولا تا مچ پا می رسد و در دو طرف گردن به وسیله بندی یا روی سینه گره می خورد.

این پژوهشگر اظهار داشت: به دلیل اینکه مسئله پوشاندن سر همیشه قابل اهمیت بوده کلاهی به اسم تیاره سر می کردند که به نوشته هنری راولینسون ،مادها سر خود را با کلاه می پوشاندند و جنس آن بیشتر از نمد یا پارچه بوده و دیاکونف در شرح لباس مادها می گوید مردم ثروتمند پوست یوزپلنگ و مستمندان پوست گوسفند به کار می بردند.

انواع لباس مادها

پوشاک انسان ها در دوره مادها با دیدن حجاریها، پیراهن یک پوشش بلند تا سر زانو بوده. که به نوعی مورد مصرف الگوی آن در کل جامعه ایران است. که دارای سه نوع یقه متفاوت مثل یقه گرد، یقه هفتی یا سه گوش و یقه چپ و راست بوده است. آستین پیراهن در لباس بلند بوده که با ملایمت از سرشانه به طرف مچ دست تنگ شده و معمولا روی آن کمی چین دار است.

شلوار ماد به شکل راسته بوده و این شلوار از کمر تا مچ پا به یک اندازه گشادی دارد. در بعضی سنگواره ها کاملا چسبان به نظر می رسد. در مچ پا با نواری روی جلو دهانه کفش گره می خورد و یا به صورت رکابی در زیر کفش قرار می گیرد.

که باعث می شود ساق شلوار به طرف بالا کشیده نشود. شنل مادها مستطیل شکل بود و بلندی شنل از جبه بیشتر است و معمولا تا مچ پا می رسد و در دو طرف گردن به وسیله بندی یا روی سینه گره می خورد.