در استان یزد لباس محلی مثل گذشته جایگاهی ندارد و در بیشتر شهرها و روستاها از لباس مرسوم کشور استفاده می شود. اما در بعضی از روستاهای یزد، لباس محلی جزو آداب و رسوم اصلی آن ها باقی مانده و با سفر کردن به این مناطق می توانیم افرادی را که هنوز لباس های محلی برتن دارند را ببینیم. به عنوان مثال زنان پیراهنی بلند به تن دارند که بلندی آن تا قوزک پای آنان کشیده می شود و شلواری بلند زیر این پیراهن به تن دارند و روی این پوشش چارقدی سر می کنند؛ اما مردان لباس محلی به تن نمی کنند و از لباس های رایج استفاده می کنند.
اقلیت دین زرتشتی که بیشتر جمعیت آن ها در شهر یزد زندگی می کنند نیز تابع پوشاک رایج در کشور هستند و از لباس های سنتی خود در مراسم های مذهبی و عبادت استفاده می کنند.
در حدود 50 سال پیش، لباس سنتی که زنان دین زرتشت به تن می کردند، لباس مرسوم منطقه ی خاصی از ایران بوده که متعلق به خراسان یا اصفهان بوده است.
با توجه به سفرنامه ها و اسناد تاریخی، لباس زنان زرتشتی از پارچه های رنگارنگ، شلوار خال خال، پیراهن های چهارخانه یا آبی و سرپوش هایی از رنگ های متنوع دوخته می شده است.
روسری که زنان زرتشتی به سر می کردند شبیه به روسری زنان بختیاری است و به شیوه ی آن ها بسته می شود، پیراهن آنها نیز مانند پیراهن زنان لر است.
لباس بانوان زرتشتی استان یزد، شامل پیراهن رویی –پیراهن زیر –کلاهک (لچک) – روسری (مقنی) و شلوار از جنس پارچه می، شلر مشکی و گاندی یزدی است.
جنس پیراهن مورد استفاده زنان از چیت بود و آستینی گشاد داشت که دور قسمت های دیگر آن به جای دکمه یا قیطون گره می زدند یا بند می کشیدند.
شلیته: دامنی از جنس چیت با طرح گلدار و پر از چین است.
چارقد جایگزین روسری برای زنان است که آن را روی سر خود به شکل مثلثی می بستند و نام های مختلفی از جمله تور خیابانی، چارقد چیتدار گلدار، تور مروارید، تور اشرفی و عالیم پسند داشت.
چاقچور این لباس مشابه دامن شلواری است که دو رنگ آبی یا مشکی دارد و دارای دو پاچه است و دور مچ پاچین خورده و به وسیله ی روپایی و کفی بسته می شد.
چارقد جایگزین روسری برای زنان است که آن را روی سر خود به شکل مثلثی می بستند و نام های مختلفی از جمله تور خیابانی، چارقد چیتدار گلدار، تور مروارید، تور اشرفی و عالیم پسند داشت.
چاقچور این لباس مشابه دامن شلواری است که دو رنگ آبی یا مشکی دارد و دارای دو پاچه است و دور مچ پاچین خورده و به وسیله ی روپایی و کفی بسته می شد.
در گذشته جنس چادر زنان از پشم یا از پارچه هایی به نام مسی یا فاق یا تافته مشکی یزدی بوده که در فصل زمستان از چادر پشمی و در فصول دیگر از جنس های دیگر استفاده می کردند.
کفش های مورد استفاده زنان عبارتند از گیوه، پاشنهدار، ساغری، پاشنه صناری، ترا، گالش، ارسی، گالش نو سرج، راسی و نعلین.
روبندها از پارچه ای به جنس چلوار سفید بافته می شدند و به شکلی باریک و بلند بود که از روی چادر به وسیله ی قلاب به روسری بسته می شد.
پیچه از موی اسب مشکی بافته شده و طولی به اندازه ی صورت دارد.
مردان زرتشتی یزدی معمولا ریش می گذاشتند و رنگ لباس هایشان به رنگ سفید بوده است. لباس مردان زرتشتی به این شکل بوده که قبای بلند قهوه ای رنگ از جنس چلوار با طرح راه راه سفید به تن می کردند و به همراه آن دستار خاکی یا سفید به سر می گذاشتند. به علت سفید بودن رنگ لباس مردان زرتشتی به آن ها سفید جامگان گفته می شد. لباس مردان شامل پیراهن زیر – سربند – پیراهن رویی و شلوار است. پیراهن مردان آستینی گشاد بدون مچ بود که با یقه زبانه دار از قسمت شانه بسته می شد.
تنبون، شلوار مردانه ای از جنس چلوار سفید، کرباس رنگ سره متقال بود که فاقد کمربند و زیپ و دکمه بود و به جای این ها از بند استفاده می کردند.
مردان یزدی در قدیم به جای کلاه از شال استفاده می کردند مانند شال شکری، شال شیر و شال هراتی حاشیه دار.
قبا لباسی از جنس پارچه چلوار به رنگ شکری یا آبی بود که معمولا در تابستان پوشیده می شد.
ارخالق لباسی به جنس ابریشم یا نخ که زیر قبا پوشیده می شد.
شليته: يک نوع دامن پرچين كه معمولاً از پارچه چيت گلدار بود.
چارقد: زنان یزدی از روسری استفاده نمیكردند بلكه به جای آن چارقد میبستند كه معمولاً مثلثی بود و انواع متعددی داشت از جمله تور مرواريد، تور اشرفی، تور خيابانی يا عاليم پسند و چارقد چيتدار گلدار.
چاقچور: چاقچور شبيه دامن شلواری است كه دو تا پاچه دارد كه دور مچ پاچين میخورد كه با كفی و روپايی بسته میشد كه معمولاً از پارچه مشكی يا آبی بود.
چادر: در گذشته چادر زنان از پارچه پشمی بود كه در زمستان و از پارچههای فاق يا مسی، تافته مشكی يزدی در ايام ديگر استفاده میكردند. كفش هايی كه زنان قديم میپوشيدند میتوان، نعلين، ساغری، پاشنهدار، ارسی، پاشنه صناری، ترا،گالش، گالش نو سرج، راسی و گيوه را نام برد.
روبند: روبند معمولاً پارچه چلوار سفيد دراز و باريک بود كه تا حدود كمر میرسيد كه از روی چادر با قلاب به روسری بسته میشد.
پيچه: پيچه از موی اسب مشكی بافته میشد كه كوتاه به اندازه صورت بود.
پوشاک مردان زرتشتی شامل پنج تكه است و عبارت اند از: سربند، پيراهن زير، پيراهن رو، شلوار و كفش.
سربند: به طور كلی سربند مردان زرتشتی به چادر شب معروف است و طبق رنگ و نوع بافت، هر كدام اسم خاصی را به خود گرفته است. مانند: چادرشب خرده نباتی، چادر شب وزيری كه معمولاً با نخهای پنبهای بافته ميشود و زمينه آن چهارخانه و تركيبی از رنگهای حنايي، سفيد، قرمز، عنابی و مشكی است.
پيراهن زير: اين پيراهن از پارچه سفيد كتانی با آستين كوتاه و قد كوتاه تهيه میشود و يقه آن در جلو نيمدايره و چاكی دارد. لباس زير به سده هم معروف است.
پيراهن رو: پيراهنی يک دست سفيد از پارچه كتانی است. يقه پيراهن گرد و چاكی در وسط،جلو يا در كنار گردن دارد كه با دكمه بسته میشود. قد پيراهن تا بالای زانو بوده و در دو طرف جيب دارد و شالی دور كمر روی آن بسته میشود.
دیدگاه ها